Category: Journalism

„BORBA”, iz knjige „Pozni Marks, 1881–1883: Intelektualna biografija”

Post author By Enrico Campo
Post date November 27, 2024

Avgusta 1880. godine, Džon Svinton (John Swinton, 1829–1901), uticajni liberalni američki novinar, bio je na proputovanju Evropom.[1] Po dolasku u Evropu posetio je Ramsgejt, primorski gradić u okrugu Kent, nekoliko kilometara udaljen od jugoistične obale Engleske. Cilj ovog putovanja bio je da se uradi intervju za Sunce (The Sun) – novinski list koji je uređivao, a koji je u to vreme bio jedan od najčitanijih u Sjedinjenim Državama – s čovekom koji je postao jedan od glavnih predstavnika međunarodnog radničkog pokreta: Karlom Marksom.
Premda je bio Nemac po rođenju, Marks je ostao bez državljanstva nakon što su ga francuske, belgijske i pruske vlade, koje su ugušile revolucionarne pokrete koji su buknuli u njihovim zemljama između 1848. i 1849. godine, proterale. Kada je 1874. podneo zahtev za državljanstvom u Velikoj Britaniji, on je odbijen jer je njegov podnosilac u izveštaju Skotland Jarda[2] označen kao „ozloglašeni nemački revolucionar i pristalica komunističkih ideja”, koji „nije bio odan kralju i otadžbini”.[3]
Više od jedne decenije bio je dopisnik lista Njujorška dnevna tribina (New-York Daily Tribune); 1867. godine objavio je najveću kritiku kapitalističkog načina proizvodnje pod naslovom Kapital, a osam godina, počevši od 1864, bio je vodeća ličnost Međunarodnog udruženja radnika (International Workingmen’s Association). Godine 1871. njegovo ime se pojavilo na stranicama najčitanijih evropskih listova, nakon što ga je, posle odbrane Pariske komune u spisu Građanski rat u Francuskoj (The Civil War in France) (1871), reakcionarna štampa krstila kao „doktora crvenog terora”.[4]
U leto 1880, po naređenju lekara da se „uzdrži od svakog rada”[5] i da, „’ne radeći ništa’, oporavi živce”,[6] boravio je sa svojom porodicom u Ramsgejtu. Njegova žena je bila u gorem zdravstvenom stanju nego on. Dženi fon Vestfalen (Jenny von Westphalen, 1814–1881) bolovala je od raka i njeno stanje se „odjednom […] pogoršalo tako da je pretio koban završetak”.[7] Ovo je bila atmosfera u kojoj je Svinton, glavni urednik lista Njujorška vremena (New York Times) u 1860-im, upoznao Marksa i dao saosećajan, izražajan i brižljiv portret njegove ličnosti.
S ljudske strane, Svinton je opisao Marksa kao „šezdesetogodišnjeg ljubaznog i dobrodušnog čoveka, s masivnom glavom, plementim crtama i masom duge, guste, nepokorne sede kose”, koji „nimalo ne zaostaje za Viktorom Igoom u umeću da bude deda”.[8] Njegov stil vođenja razgovora, „tako […] slobodan, širok, tako konstruktivan, oštrouman i iskren”, podsetio je Svintona na Sokrata, s njegovim „sarkazmom, odblescima humora i izazovnog veselja”. Uz to je primetio: „Čovek koji ne teži ni za spoljašnjim efektom, ni za slavom, nimalo se ne zanimajući za svetsku fanfanoradu, ni za pretenzije na vlast”.[9]
Ovo, međutim, nije bio jedini portret Marksa kojeg će Svinton predstaviti čitaocima. Intervju koji se pojavio na naslovnoj strani lista Sunce uglavnom je opisivao njegovo javno lice: „Jedan od najistaknutijih ljudi našeg vremena […], koji je igrao zagonetnu, no bez sumnje snažnu ulogu u revolucionarnoj politici tokom prošlih 40 godina”. Svinton je nastavio:
„Neprenagljen i neumoran, čovek silnog, širokog i uzvišenog uma, sav utonuo u dalekosežne zamisli, logičke metode, praktične ciljeve […] je stajao i do danas stoji iza većeg broja kataklizama koje su potresale narode i rušile prestolja, koje i sad prete i ulivaju strah krunisanim glavama i varalicama što zauzimaju državne položaje”.[10]
Razgovor s Marksom uverio je njujorškog novinara da se našao oči u oči s čovekom koji je „duboko shvatio savremenost”, čija je ruka „od Neve pa do Sene, od Urala pa do Pirineja, pripremala tlo” za novo vreme. Očaralo ga je Marksovo umeće „obuhvatanja pogledom evropskog sveta, zemlje po zemlje, oslikavajući karakteristične crte, događaje i ličnosti – one na površini i one skrivene u dubini”. Marks je govorio o Svintona je iznenadilo i njegovo poznavanje Sjedinjenih Država. Bio je pažljiv posmatrač i „neka njegova zapažanja o snagama koje igraju bitnu ulogu u formiranju američkog života podsticala su na razmišljanje”.
„političkim snagama i narodnim pokretima u raznim zemljama Evrope – o grandioznom duhovnom kretanju u Rusiji, o intelektualnim naprecima u Nemačkoj, o kretanju u Francuskoj i stagnaciji u Engleskoj. Govorio je s nadom o Rusiji, filozofski o Nemačkoj, radosno o Francuskoj i namršteno o Engleskoj, prezrivo spominjući ’atomističke reforme’ na koje su traćili vreme liberali u engleskom parlamentu”[11]
Dan je prošao u uzbidljivim razgovorima. U popodnevnim satima Marks je predložio Svintonu da „prošetaju primorskim gradom” kako bi upoznao njegovu porodicu, koju je potonji opisao kao „divnu družinu od desetak ljudi”. Kad se spustilo veče, Marksovi zetovi Šarl Longe (Charles Longuet, 1839–1903) i Pol Lafarg (Paul Lafargue, 1842–1911) nastavili su da im prave društvo; govorilo se o „svetu, čoveku, vremenu i idejama, dok su naše čaše zvečale nad morem”. U jednom od ovih trenutaka je američki novinar, „razmišljajući o taštini i mukama našega veka i prošlih vekova”, uronivši u dubine „danjih razgovora i večernjih prizora”, skupio hrabrosti da velikanu postavi pitanje u vezi s „odlučujućim zakonom postojanja”. Tada je, za vreme šutnje, „prekinuo […] revolucionara i filozofa […] odsutnim rečima: ’Šta je bitak?’” Svinton je osetio da je Marksov um „za trenutak […] bio okrenut u sebe dok je gledao na hučno more […] i nemirnu gomilu na obali”. Najzad, Marks, u ozbiljnom i svečanom tonu, odgovori: „’Borba!’”[12]

[1] Videti poglavlje: “John Swinton, Crusading Editor,” u Sender Garlin, Three American Radicals: John Swinton, Charles P. Steinmetz, and William Dean Howells (Boulder, CO: Westview Press, 1991).

[2] Naziv zgrade u kojoj se nalazi centralna uprava engleske policije u Londonu; figurativno, engleska policija. Prim. prev.

[3] Videti policijski izveštaj: “Declaration by Karl Marx on His Naturalisation in England,” MECW, 24: 564.

[4] Videti: Marksovo pismo Fridrihu Adolfu Zorgeu, 27. septembar 1877, MED, 41: 268.

[5] Marksovo pismo Ferdinandu Domeli Nievenhojsu, 27. jun 1880, MED, 41: 402.

[6] Marksovo pismo Nikolaju Franceviču Danijelsonu, 12. septembar 1880, MED, 41: 415.

[7] Marksovo pismo Nikolaju Franceviču Danijelsonu, 12. septembar 1880, MED, 41: 415.

[8] John Swinton, „Razgovor s Karlom Marxom”, u Sjećanja na Marxa i Engelsa, ur. Zvonko Tkalec (Zagreb: Globus, 1978), 123–124.

[9] John Swinton, „Razgovor s Karlom Marxom,” u Tkalec, Sjećanja na Marxa i Engelsa, 123.

[10] John Swinton, „Razgovor s Karlom Marxom,” u Tkalec, Sjećanja na Marxa i Engelsa, 123.

[11] John Swinton, „Razgovor s Karlom Marxom,” u Tkalec, Sjećanja na Marxa i Engelsa, 123.

[12] John Swinton, „Razgovor s Karlom Marxom,” u Tkalec, Sjećanja na Marxa i Engelsa, 124–125.

Tags Serbo-Croatian

Journalism

La insólita genealogía del concepto de capitalismo

Post author By Enrico Campo
Post date October 20, 2024

Aunque Karl Marx es considerado el principal crítico del capitalismo, rara vez utilizó este término. La palabra también estuvo ausente de los primeros grandes clásicos de la economía política. No sólo no tuvo cabida en las obras de Adam Smith y David Ricardo, sino que ni siquiera fue utilizada por John Stuart Mill, ni por la generación de economistas contemporáneos de Marx. Más bien utilizaron capital -de uso común desde el siglo XIII- y capitalismo.

El término capitalismo no apareció hasta mediados del siglo XIX. Era una palabra utilizada principalmente por quienes se oponían al orden de cosas existente y tenía una connotación mucho más política que económica. Algunos pensadores socialistas fueron los primeros en utilizar esta palabra, siempre de forma despectiva. En Francia, en una reedición de la célebre obra L’organisation du travail, Louis Blanc sostenía que la apropiación del capital -y, a través del propio capital, del poder político- estaba monopolizada por las clases acomodadas. Éstas lo concentraban en sus propias manos y restringían el acceso a él de las demás clases sociales. Lejos de pretender derribar los fundamentos económicos de la sociedad burguesa, se pronunció a favor de la «supresión del capitalismo, pero no del capital». En Alemania, el economista Albert Schäffle, burlado con el epíteto de «socialista de sillón», en su libro Capitalismo y socialismo, abogaba por reformas desde el Estado para paliar los agrios conflictos que se extendían ampliamente, debido a «la hegemonía del capitalismo».

Desde su primer uso, no hubo una definición compartida del concepto de capitalismo, y esta dificultad ni siquiera cambió más tarde, cuando el término se extendió ampliamente y ganó su popularidad. Las obras El capitalismo moderno, de Werner Sombart, y La ética protestante y el espíritu del capitalismo, de Max Weber, publicadas ambas a principios del siglo XX y destinadas a mostrar -a pesar de algunas diferencias- la esencia del capitalismo en el espíritu de iniciativa, en el frío cálculo racional y en la búsqueda sistemática del beneficio personal, contribuyeron en gran medida a la popularización de este término. Sin embargo, fue sobre todo gracias a la difusión de la crítica marxista de la sociedad que la palabra capitalismo -a la que la Enciclopedia Británica no dedicó una entrada hasta 1922- adquirió carta de ciudadanía en las ciencias sociales.

Además, después de haber quedado al margen, cuando no explícitamente rechazado, del discurso teórico de las principales corrientes de la economía política, fue a través de la obra de Marx que el concepto de capitalismo ganó centralidad incluso en esta disciplina. En lugar de ser concebido como sinónimo de decisiones políticas destinadas a beneficiar a las clases dominantes, a través de Marx adquirió el significado de un sistema específico de producción, basado en la propiedad privada de las fábricas y la creación de plusvalía.

La contribución involuntaria de Marx a la propagación del término «capitalismo» fue, en cierto modo, paradójica. Totalmente ausente de los libros que imprimió, incluso en sus manuscritos el término Kapitalismus se utilizó muy esporádicamente. Sólo apareció en cinco ocasiones, siempre en passant, y sin que él diera nunca una descripción específica del mismo. Probablemente, Marx consideraba que esta noción no estaba suficientemente centrada en la economía política, sino, por el contrario, vinculada a una crítica de la sociedad más moral que científica. De hecho, cuando tuvo que elegir el título de su obra magna, optó por El Capital y no por «Capitalismo».

En lugar de esta palabra, prefirió otras que consideraba más apropiadas para definir el sistema económico y social existente. En los Grundrisse, se refirió al «modo de producción del capital», mientras que unos años más tarde, a partir de los Manuscritos económicos de 1861-63, adoptó la fórmula «modo de producción capitalista». Esta expresión aparece también en el Primer Libro de El Capital, cuyo famoso incipit, de hecho, reza: «La riqueza de las sociedades en las que predomina el modo de producción capitalista se presenta como una inmensa colección de mercancías». A partir de entonces, en la traducción francesa, así como en la segunda edición alemana, del Volumen I de El Capital, Marx utilizó también la fórmula «sistema capitalista». La repitió en los borradores preliminares de la famosa carta a Vera Zasulich de 1881.

Tanto en éstos como en otros numerosos escritos sobre la crítica de la economía política, Marx no proporcionó una definición concisa y sistemática de lo que era el modo de producción capitalista. Sólo se puede comprender plenamente el modus operandi del capitalismo conectando las múltiples descripciones de su dinámica contenidas en El Capital.

En el volumen I, Marx afirmaba que «el rasgo característico de la época capitalista es el hecho de que la fuerza de trabajo adopta también la forma de una mercancía que pertenece al propio trabajador, mientras que su trabajo adopta la forma de trabajo asalariado». La diferencia crucial con el pasado es que los trabajadores no venden los productos de su trabajo -que en el capitalismo ya no son de su propiedad- sino su propio trabajo.

Para Marx, el proceso de producción capitalista se basa en la separación de la fuerza de trabajo y de las condiciones de trabajo, una condición que el capitalismo «reproduce y perpetúa» para garantizar la explotación permanente del proletariado. Este modo de producción «obliga al obrero a vender constantemente su fuerza de trabajo para vivir y permite constantemente al capitalista comprarla para enriquecerse». Además, Marx subrayó que el capitalismo difiere de todos los modos anteriores de organización productiva por otra razón peculiar. Se trata de la «unidad del proceso de trabajo y del proceso de creación de valor». Describió el proceso de producción capitalista como un modo de producción que tiene una naturaleza dual: «por un lado es un proceso de trabajo social para la fabricación de un producto, por otro lado, es un proceso de valorización del capital». Lo que impulsa el modo de producción capitalista «no es el valor de uso ni el disfrute, sino el valor de cambio y [su] multiplicación». El capitalista fue descrito por Marx como un «fanático de la valorización del valor», un ser que «obliga sin escrúpulos a la humanidad a producir por producir».

De este modo, el modo de producción capitalista genera la expansión y concentración del proletariado, junto con un nivel sin precedentes de explotación de la fuerza de trabajo.

Por último, aunque ciertamente se centraba en la economía, el análisis de Marx del sistema capitalista no se dirigía exclusivamente a las relaciones de producción, sino que constituía una crítica global de la sociedad burguesa que incluía la dimensión política, las relaciones sociales, las estructuras jurídicas y la ideología, así como las implicaciones que determinan en cada uno de los individuos. Por lo tanto, no consideraba el capital como «una cosa, sino como una relación social de producción específica, perteneciente a una formación histórica específica de la sociedad». Por tanto, no es eterno y puede ser sustituido -mediante la lucha de clases- por una organización socioeconómica diferente.

Tags Spanish

Journalism

The Unusual Genealogy of the Concept of Capitalism

Post author By Enrico Campo
Post date October 12, 2024

Even though Karl Marx is considered the main critic of capitalism, he rarely used this term. The word was also absent from the early great classics of political economy. Not only did it not find a place in the works of Adam Smith and David Ricardo, but it was also not even used by John Stuart Mill, nor by the generation of economists contemporary with Marx. They rather used capital–commonly used since the 13th century–and capitalism.

The term capitalism did not appear until the mid-19th century. It was a word mainly used by those opposing the existing order of things and had a much more political rather than economic connotation. Some socialist thinkers were the first ones to use this word, always in a disparaging manner. In France, in a reprint of the renowned work L’organisation du travail, Louis Blanc argued that the appropriation of capital–and, through the capital itself, of political power–was monopolised by the wealthy classes. They concentrated it in their own hands and restricted access to it for the other social classes. Far from seeking to overturn the economic foundations of bourgeois society, he spoke in favour of the “suppression of capitalism but not of capital”. In Germany, the economist Albert Schäffle, mocked with the epithet ‘armchair socialist’, in his book Capitalism and Socialism, argued in favour of reforms from the state to ease the bitter conflicts that were widely spreading, due to ‘the hegemony of capitalism’.

Since its first use, there was no shared definition of the concept of capitalism, and this difficulty did not even change later on when the term widely spread and gained its popularity. The works Modern Capitalism, by Werner Sombart, and The Protestant Ethic and The Spirit of Capitalism, by Max Weber, were both published at the beginning of the 20th century and meant to show–despite some differences–the essence of capitalism in the spirit of initiative, in the cold rational calculation and the systematic pursuit of personal profit, greatly contributed to the popularisation of this term. However, it was mainly due to the spread of the Marxist critique of society that the word capitalism–to which the Encyclopaedia Britannica did not dedicate an entry until 1922–gained its citizenship in the social sciences.

Moreover, after being left on the margins, when not explicitly rejected, of the theoretical discourse of the main currents of political economy, it was through Marx’s work that the concept of capitalism gained centrality even in this discipline. Rather than being conceived as a synonym for political decisions aimed at benefiting the ruling classes, through Marx it took on the meaning of a specific system of production, based on the private property of factories and the creation of surplus value.

Marx’s unintended contribution to the propagation of the term ‘capitalism’ was, in some ways, paradoxical. Completely absent from the books he printed, even in his manuscripts the term Kapitalismus was used very sporadically. It only appeared on five occasions, always en passant, and without him ever giving a specific description of it. Probably, Marx felt that this notion was not sufficiently focused on political economy, but, instead, linked to a critique of society that was more moral than scientific. Indeed, when he had to choose the title of his magnum opus, he opted for Capital and not ‘Capitalism’.

In place of this word, he preferred other ones that he considered more appropriate to define the existing economic and social system. In the Grundrisse, he referred to the ‘capital mode of production’, while a few years later, starting with the Economic Manuscripts of 1861-63, he adopted the formula ‘capitalist mode of production’. This expression also appeared in the First Book of Capital, whose famous incipit, in fact, reads: “The wealth of societies in which the capitalist mode of production predominates is presented as a huge collection of commodities”. Thereafter, in the French translation, as well as in the second German edition, of Capital Volume I, Marx also used the formula ‘capitalist system’. He repeated it in the preliminary drafts of the famous letter to Vera Zasulich of 1881.

Both in these and in numerous other writings on the critique of political economy, Marx did not provide a concise and systematic definition of what the capitalist mode of production was. An understanding of the modus operandi of capitalism can only be fully grasped by connecting the multiple descriptions of its dynamics contained in Capital.

In Volume I, Marx stated that ‘the characteristic feature of the capitalist epoch is the fact that labour-power also takes the form of a commodity belonging to the worker himself, while his labour takes the form of wage labour’. The crucial difference from the past is that workers do not sell the products of their labour–which in capitalism are no longer their property–but their own labour.

For Marx, the process of capitalist production is based on the separation of labour-power and working conditions, a condition that capitalism ‘reproduces and perpetuates’, so as to guarantee the permanent exploitation of the proletariat. This mode of production ‘forces the worker to constantly sell his labour-power in order to live and constantly enables the capitalist to buy it in order to enrich himself’. Furthermore, Marx emphasised that capitalism differs from all previous modes of productive organisation for another peculiar reason. It is ‘unity of labour process and value-creating process’. He described the process of capitalist production as a mode of production that has a dual nature: ‘on the one hand it is a social labour process for the manufacturing of a product, on the other hand it is a process of capital valorisation’. What drives the capitalist mode of production ‘is not use-value or enjoyment, but exchange-value and [its] multiplication’. The capitalist was described by Marx as a ‘fanatic of the valorisation of value’, a being who ‘unscrupulously forces humanity into production for production’s sake’.

In this way, the capitalist mode of production generates the expansion and concentration of the proletariat, along with an unprecedented level of exploitation of labour-power.

Finally, while it was certainly focused on the economy, Marx’s analysis of the capitalist system was not exclusively aimed at the production relations but constituted an all-embracing critique of bourgeois society including the political dimension, social relations, legal structures, and ideology, as well as the implications they determine on the single individuals. Therefore, he did not consider capital as ‘a thing, but rather as a specific social production relation, belonging to a specific historical formation of society’. It is therefore not eternal and can be replaced–through class struggle–by a different socio-economic organisation.

Tags English

Journalism

Wajah-wajah Kapital Marx

Post author By Enrico Campo
Post date October 11, 2024

MESKI sebagian orang menganggapnya kuno, Kapital Karl Marx adalah karya klasik yang masih saja menjadi pusat perdebatan. Usianya kini 157 tahun (pertama kali terbit pada 14 September 1867) dan mengandung semua keutamaan karya klasik raksasa; ia merangsang pemikiran baru setiap kali dibaca ulang, serta mampu menggambarkan aspek-aspek penting dari zaman ini maupun masa lalu.

Sebuah karya, kata penulis Italia Italo Calvino, menjadi klasik karena kemampuannya membantu pembaca untuk “membawa peristiwa-peristiwa terkini mundur perlahan ke masa lalu.” Karya semacam ini memberi kita daftar pertanyaan dan hal penting yang sering muncul, sehingga kita mampu memahami peristiwa terkini dengan benar dan menemukan jalan keluarnya. Inilah sebabnya mengapa karya klasik selalu menarik minat para pembaca muda. Karya klasik tetap tak tergantikan meskipun waktu terus melenggang.

Kapital adalah karya klasik unggulan untuk membantu kita memahami perkembangan situasi terkini, termasuk orang-orang penting di masa kini yang ngawur, lewat perspektif sejarah yang tepat. Itulah yang dapat kita katakan tentang Kapital; satu setengah abad sejak pertama kali terbit, Kapital semakin kuat seiring persebaran kapitalisme ke setiap sudut planet ini—dan meluas ke semua bidang kehidupan kita.

Wajah-wajah Kapital Marx
11 Oktober 2024
Marcello Musto
Print Friendly, PDF & Email
Ilustrasi: Getty Images/Jacobin

Kembali ke Marx
Setelah Krisis Ekonomi Global 2007–2008, menengok kembali karya raksasa Marx ini merupakan kebutuhan mendesak—bagaikan semua respons atas peringatan darurat. Meski sempat terlupakan setelah keruntuhan Tembok Berlin, Kapital masih menyediakan kunci yang jitu untuk memahami penyebab hakiki dari kegilaan dan daya rusak Kapitalisme. Jadi, sementara indeks pasar saham dunia menghabiskan ratusan miliar dolar dan banyak lembaga keuangan dinyatakan bangkrut, oplah Kapital dalam beberapa bulan saja melonjak ketimbang jumlah yang terjual selama dua dasawarsa sebelumnya.

Sayang sekali, laris manisnya Kapital tak berkelindan dengan sisa-sisa kekuatan politik kiri. Kita sedang menipu diri ketika berpikir mampu mengotak-atik sistem yang masih mungkin direformasi. Ketika benar-benar masuk pemerintahan, mereka sekadar jadi pereda nyeri yang tak berdampak apa pun dalam mengurangi kesenjangan sosial-ekonomi dan krisis ekologi yang sedang berlangsung. Hasil dari pilihan-pilihan tersebut dapat dilihat oleh semua orang.

Namun, “kebangkitan” Kapital ini sekaligus menanggapi kebutuhan lain: menentukan secara definitif—juga dibantu banyaknya penelitian mutakhir—versi yang paling dapat diandalkan dari teks yang menjadi fokus Marx dalam sebagian besar kerja intelektualnya. Niat awal Sang Revolusioner Jerman itu, saat menyusun naskah persiapan pertama karya tersebut (Grundrisse tahun 1857–58), adalah membagi karyanya ke dalam enam jilid. Tiga jilid pertama akan membahas kapital, kepemilikan tanah, dan upah buruh; jilid-jilid berikutnya membahas negara, perdagangan luar negeri, dan pasar dunia.

Kesadaran Marx yang semakin kuat selama bertahun-tahun, bahwa rencana yang begitu luas itu tak mungkin terlaksana, memaksanya untuk mengembangkan proyek yang lebih praktis. Ia berpikir untuk menghilangkan tiga jilid terakhir dan mengintegrasikan beberapa bagian yang membahas kepemilikan tanah dan upah buruh ke dalam buku tentang kapital. Buku yang terakhir terbit tersusun dalam tiga bagian: Jilid I membahas Proses Produksi Kapital, Jilid II membahas Proses Sirkulasi Kapital, dan Jilid III membahas Proses Keseluruhan Produksi Kapitalis. Selain itu, ditambahkan pula Volume IV—yang membahas sejarah teori tersebut—yang, bagaimanapun, tidak pernah dimulai dan sering kali keliru disamakan dengan teori nilai lebih.

Lima Draf Volume I
Sebagaimana diketahui, Marx sebenarnya hanya menyelesaikan Jilid I Kapital. Jilid II dan III baru terbit setelah kematiannya; keduanya terbit masing-masing pada 1885 dan 1894, berkat upaya penyuntingan besar-besaran oleh Friedrich Engels.

Para intelektual dengan telaten berulang kali mempertanyakan keterandalan kedua jilid ini, yang disusun berdasarkan naskah-naskah belum rampung dan berserakan yang ditulis dalam rentang waktu bertahun-tahun, mengandung banyak masalah teoretis yang belum terpecahkan pula. Namun, hanya sedikit yang mengabdikan diri pada pertanyaan lain yang tidak kalah pelik: apakah pada kenyataannya ada versi final dari Jilid I?

Perselisihan ini kembali menjadi pusat perhatian para penerjemah dan penerbit, dan dalam beberapa tahun terakhir banyak edisi baru yang cukup penting dari Kapital. Di tahun 2024 ini saja, beberapa di antaranya terbit di Brasil, Italia, dan Amerika Serikat, di mana Princeton University Press menerbitkan terjemahan bahasa Inggris baru pertama dalam lima puluh tahun (dan keempat secara keseluruhan) berkat Paul Reitter dan editor Paul North.

Diterbitkan pada tahun 1867, setelah lebih dari dua dekade penelitian persiapan, Marx tidak sepenuhnya puas dengan struktur volume tersebut. Ia lantas membaginya menjadi hanya enam bab yang sangat panjang. Yang terpenting pula: ia tidak senang dengan caranya sendiri menguraikan teori nilai, yang memaksanya membuat dua bagian bahasan: satu di bab pertama, yang lain di lampiran yang ditulisnya tergesa-gesa, setelah naskah diserahkan. Penulisan Volume I ini dengan demikian menguras tenaga Marx bahkan setelah dicetak.

Dalam persiapan untuk edisi kedua, yang dijual secara bertahap antara tahun 1872 dan 1873, Marx menulis ulang bagian penting tentang teori nilai, menyisipkan beberapa tambahan mengenai perbedaan antara modal konstan dan variabel, nilai lebih, serta penggunaan mesin dan teknologi. Ia juga merombak seluruh susunan buku, membaginya menjadi tujuh bagian, yang terdiri dari 25 bab, yang pada gilirannya dibagi dengan hati-hati menjadi beberapa bagian.

Marx mengikuti dengan saksama proses penerjemahan Kapital ke bahasa Rusia (1872) dan mencurahkan lebih banyak perhatian untuk versi bahasa Prancisnya, yang muncul—juga secara bertahap—antara tahun 1872 dan 1875. Ia harus menghabiskan lebih banyak waktu dari yang diharapkan untuk memeriksa terjemahan tersebut. Tak puas dengan teks penerjemah yang terlalu harfiah, Marx menulis ulang seluruh halaman untuk membuat bagian-bagian yang sarat dengan eksposisi dialektis lebih mudah dicerna oleh pembaca berbahasa Prancis, sekalian untuk membuat apa yang ia anggap perlu diubah.

Perubahan-perubahan tersebut sebagian besar menyangkut bagian akhir, yang dikhususkan untuk “Proses Akumulasi Kapital”. Ia juga membagi teks tersebut menjadi lebih banyak bab. Dalam catatan tambahan untuk edisi bahasa Prancis, Marx menulis bahwa versi bahasa Prancis memiliki “nilai ilmiah yang independen dari aslinya” dan mencatat bahwa versi tersebut “juga harus dirujuk oleh pembaca yang akrab dengan bahasa Jerman.”

Tidak mengherankan, ketika edisi bahasa Inggris diusulkan pada tahun 1877, Marx menunjukkan bahwa penerjemah “harus membandingkan edisi Jerman kedua dengan edisi Prancis,” karena dalam edisi terakhir ini ia telah “menambahkan sesuatu yang baru dan … menggambarkan banyak hal dengan lebih baik.” Oleh karena itu, edisi yang satu ini bukan sekadar perubahan gaya. Perubahan yang ia tambahkan pada berbagai edisi juga merangkum hasil studinya yang sedang berlangsung dan perkembangan pemikiran kritis yang terus berkembang.

Marx meninjau kembali versi Prancis, menyoroti pro dan kontranya, lagi-lagi pada tahun berikutnya. Ia menulis kepada penerjemah Rusia dari Kapital, Nikolai Danielson, bahwa teks Prancis memuat “banyak variasi dan tambahan penting,” tetapi mengakui bahwa ia “juga dipaksa, khususnya pada bab pertama, untuk ‘meratakan’ penjelasan.” Karena itu, ia merasa perlu mengklarifikasi bahwa bab-bab tentang “Komoditas dan Uang” dan “Transformasi Uang Menjadi Kapital” harus “diterjemahkan secara eksklusif mengikuti teks Jerman.” Bagaimanapun, dapat dikatakan bahwa versi Prancis merupakan lebih dari sekadar terjemahan.

Marx dan Engels memiliki ide yang berbeda mengenai masalah ini. Marx sebagai penulis merasa senang dengan versi baru tersebut, menganggapnya, dalam banyak hal, sebagai perbaikan dari versi sebelumnya. Namun Engels, meskipun memuji beberapa perbaikan teoretis yang dilakukan, skeptis terhadap gaya sastra yang dipaksakan oleh bahasa Prancis. Ia menulis bahwa “Saya akan menganggapnya sebagai kesalahan besar untuk menjadikan versi ini sebagai dasar terjemahan bahasa Inggris.” Jadi, ketika diminta menyiapkan edisi Jerman ketiga (1883) dari Jilid I Kapital—tak lama setelah kematian teman baiknya itu, Engels mengubah “hanya hal-hal yang paling penting.”

Kata pengantar Engels untuk versi itu memberi tahu para pembaca bahwa Marx bermaksud untuk “mengerjakan ulang teks tersebut secara besar-besaran,” tetapi kesehatannya yang buruk telah mencegahnya untuk melakukannya. Engels memanfaatkan salinan bahasa Jerman, yang telah dikoreksi di beberapa tempat oleh penulisnya, serta salinan terjemahan bahasa Prancis yang di dalamnya Marx telah menunjukkan perubahan yang perlu. Engels berhati-hati dalam campur tangannya, melaporkan bahwa “dalam edisi ketiga ini tidak ada kata yang berubah yang saya tidak tahu dengan pasti, bahwa penulisnya sendiri akan mengubahnya.” Akan tetapi, ia tidak menyertakan semua perubahan yang ditunjukkan oleh Marx.

Terjemahan bahasa Inggris (1887), yang diawasi penuh oleh Engels, didasarkan pada edisi Jerman ketiga. Ia menegaskan bahwa teks ini, seperti edisi Jerman kedua, lebih unggul daripada terjemahan Prancis—paling tidak karena struktur babnya. Ia mengklarifikasi dalam kata pengantar teks bahasa Inggris bahwa edisi Prancis telah digunakan terutama untuk menguji “seberapa besar penulis sendiri siap berkorban, di mana pun dalam penerjemahan harus dikorbankan sesuatu dari makna penuh aslinya.”

Dua tahun sebelumnya, dalam artikel “How Not to Translate Marx”, Engels dengan tajam mengkritik terjemahan John Broadhouse yang suram dari beberapa halaman Kapital. Kata dia, “Bahasa Jerman yang kuat membutuhkan bahasa Inggris yang kuat untuk menerjemahkannya; istilah-istilah Jerman yang baru diciptakan membutuhkan penciptaan istilah-istilah baru yang sesuai dalam bahasa Inggris.”

Edisi Jerman keempat terbit pada tahun 1890; edisi kali ini menjadi edisi terakhir yang disiapkan Engels. Dengan lebih banyak waktu luang, ia berhasil memadukan beberapa koreksi yang dibuat Marx ke versi Prancis, sambil mengecualikan beberapa koreksi lainnya. Engels menyatakan dalam kata pengantarnya, “Saya telah membandingkan lagi edisi Prancis dengan catatan-catatan dalam tulisan tangan Marx sendiri dan memasukkan beberapa tambahan lain dari edisi tersebut ke dalam teks Jerman.” Ia sangat puas dengan hasil akhirnya, dan hanya edisi populer yang disiapkan Karl Kautsky pada tahun 1914 yang mengalami perbaikan lebih lanjut.

Wajah-wajah Kapital Marx
11 Oktober 2024
Marcello Musto
Print Friendly, PDF & Email
Ilustrasi: Getty Images/Jacobin

Mencari Versi Final
Edisi Jilid I Kapital suntingan Engels tahun 1890 itu menjadi versi kanonik yang menjadi sumber terjemahan terbanyak di seluruh dunia. Hingga saat ini, Jilid I telah terbit dalam 66 bahasa, dan dalam 59 proyek ini Jilid II dan Jilid III juga telah diterjemahkan. Kecuali Manifesto Komunis, yang ditulis bersama Engels dan kemungkinan dicetak lebih dari 500 juta eksemplar, serta Buku Merah Kecil karya Mao Zedong, yang sirkulasinya bahkan lebih besar—tidak ada karya klasik politik, filsafat, atau ekonomi lain yang sirkulasinya sebanding dengan Jilid I Kapital.

Namun, perdebatan tentang versi terbaik tidak pernah berakhir. Manakah dari kelima edisi ini yang menyajikan struktur terbaik? Versi mana yang mencakup perolehan teoretis Marx selanjutnya? Meskipun Volume I tidak menyajikan kesulitan editorial Volume II dan III, yang mencakup ratusan perubahan yang dilakukan oleh Engels, hal itu juga cukup merepotkan.

Beberapa penerjemah memutuskan untuk mengandalkan versi 1872–73, yakni edisi Jerman terakhir yang direvisi oleh Marx. Versi Jerman tahun 2017 suntingan Thomas Kuczynski, dengan klaim kesetiaan yang lebih besar pada maksud Marx sendiri, baru-baru ini mengusulkan varian yang mencakup perubahan tambahan yang disiapkan untuk terjemahan Prancis tetapi diabaikan oleh Engels. Pilihan pertama memiliki keterbatasan karena mengabaikan bagian-bagian versi Prancis yang lebih unggul daripada versi Jerman, sedangkan pilihan kedua menghasilkan teks yang membingungkan dan sulit dibaca. Masih lebih baik edisi yang menyertakan lampiran dengan varian yang dibuat Engels untuk setiap versi dan juga beberapa manuskrip persiapan penting Marx, yang sejauh ini hanya diterbitkan dalam bahasa Jerman dan beberapa bahasa lainnya.

Akan tetapi, tidak ada versi definitif dari Volume I. Perbandingan sistematis revisi yang dibuat oleh Marx dan Engels masih bergantung pada penelitian lebih lanjut oleh murid-murid mereka yang telaten. Marx memang kerap disebut kuno dan lawan-lawan pemikiran politiknya gemar membahas “kekalahannya”. Namun, sekali lagi, generasi pembaca, aktivis, dan intelektual baru mulai mengkritik kapitalisme. Di masa-masa sulit seperti sekarang, inilah pertanda baik bagi masa depan.

Tags Indonesian

Journalism

157. yılında hangi kapital?

Post author By Enrico Campo
Post date September 25, 2024

Marcello MUSTO

Kapitalin ilk baskısından bu yana yüz yıldan fazla geçmesine ve birçok kez ‘tarihi geçmiş’ denilerek görmezden gelinmeye çalışılmasına rağmen bu klasik metin hep bir şekilde tartışmanın göbeğine yerleşiyor. 157 yıllık kıymetli tarihinde (İlk olarak 14 Eylül 1867’de basıldı) “Ekonomi Politiğin Eleştirisi” bir klasik metnin sahip olması gereken tüm özellikleri barındırıyor: Her yeni okumada yeni fikirler doğuruyor ve geçmişin olduğu kadar bugün yaşadığımız dönemin de kritik taraflarını aydınlatıyor.

Kapital’in önemli bir başarısı aktüel momente ait gelişmeleri -ve sıklıkla aciz kahramanlarımızı- doğru bir tarihsel perspektife oturtabilmesi. Ünlü İtalyan yazar Italo Calvino, bir klasiği klasik yapanın “güncel olayları sıradan bir uğultuya dönüştürmesidir” der. Böyle bir çalışma en temel sorunlara işaret ederken, etrafından dolanamayacağınız meselelerin ortasından bir yol açarak doğru anlaşılmalarını sağlar. Bu yüzden klasikler hep yeni nesillerin ilgisini çekmeyi başarır. Zamanın tuttuğu pas önemlerini çürütmez.

MARX’A DÖNÜŞ
2007-2008’de patlayan ekonomik kriz, Marx’ın şaheserine geri dönüşü mecbur kıldı – neredeyse yaşananlara bir acil yanıt olarak görüldü. Marx’ın önemli çalışmaları Berlin duvarının yıkılışıyla unutulsa bile, hala kapitalizmin yıkıcı deliliğinin gerçek sebeplerine dair tutarlı yanıtlar sunuyordu. Dolayısıyla bir yandan dünya borsası yüz milyarlarca dolar yakarken, sayısız finans şirketi iflas ilan ederken, yalnızca birkaç ayda Kapital son 20 yılın toplamından daha fazla satıldı.

Keşke Kapital’e hücum sol siyasetten geriye kalanlarla rastlaşmasaydı. İyileştirilebilir bir yanı kalmadığını giderek daha fazla gösteren bir sistemi tamir edebilecekleri hezeyanına kapıldılar. Hükümete geldiklerinde, hafif yatıştırıcı önlemler uygulayarak giderek daha yakıcı hale gelen sosyo-ekonomik eşitsizlikleri ve mevcut ekolojik krizi durdurmak için hiçbir şey yapmadılar. Bunun sonuçları görmek isteyenler için ortada duruyor.

Fakat bu Kapital’in yeniden keşfi başka bir ihtiyaca yanıt verdi: yakın zamanlı çalışmaların da sayesinde- Marx’ın entelektüel emeğini en fazla yoğunlaştırdığı bu metnin en doğru versiyonunu üretebilmek. Alman devrimcinin esas niyeti, çalışmanın ilk hazırlık metinlerini yazarken (1857-58 tarihli Grundrisse) çalışmalarını altı ciltte toplamaktı. İlk üçü sermayeye, toprak sahipliğine ve ücretli emeğe dair olacaktı, diğer üçü ise devlete, dış ticarete ve dünya piyasasına. Marx’ın yıllar içerisinde böyle kapsamlı bir planı gerçekleştiremeyeceğini fark etmesi, daha pratik bir projeye yönlendirdi. Son üç bölümden vazgeçip, sermayeye dair kitabın içerisindeki kısımlara toprak sahipliği ve ücretli emeğe ilişkin çalışmalarını ekledi. İkinci kısım üç bölüme ayrıldı: Birinci cilt Sermayenin Üretim Sürecine odaklanırken, ikinci cilt Sermaye Dolaşım Sürecine, üçüncüsü ise Kapitalist Üretimin Genel Sürecine dair olacaktı. Tüm bunlara teorinin tarihine dair dördüncü bir bölüm daha eklenecekti -ancak hiçbir zaman başlayamadı ve bu niyeti sıklıkla Artı Değer Teorileri ile karıştırılageliyor.

BİRİNCİ CİLDİN 5 TASLAĞI
Bilindiği üzere, Marx yalnızca birinci cildi tamamlayabildi. İkinci ve üçüncü ciltler ölümünden önce basılamadı; Friedrich Engels’in inanılmaz editöryal emekleri sayesinde 1885 ve 1894 yıllarında basılabildi.

En titiz akademisyenler dahil bu iki cildin ne kadar güvenilir olabildiğini tekrar tekrar sorguladılar, bitmemiş, bölük pörçük ve aralarında yıllar olan, yalnızca birkaçı birbiri ile ilişkili çözülmemiş teorik sorunlar barındıran yazmalardan oluşması, daha sivri bir soruyu ortaya çıkarıyor: Birinci cildin de tam bir son hali hiç var olmuş muydu?

Bu tartışma çevirmenlerin ve yayıncıların odağına yeniden döndü ve geçtiğimiz yıllarda Kapital’in birçok önemli yeni basımı ortaya çıktı. Bunların kimisi 2024 yılında Brezilya ve İtalya’da çıktı, ABD’de Princeton University Press elli yıl sonra yeni bir İngilizce çeviriyi, Paul Reitter ve editör Paul North’un emekleri sayesinde (bu zamana kadarki dördüncü) yayınladı.

Marx 20 yıldan fazladır bir hazırlık araştırma sürecinin sonucunda oluşturduğu cildin içerik yapısından çok da memnun değildi. 6 çok uzun bölüme ayırmak zorunda kaldı. En çok da değer teorisinin izahı konusunda içi rahat değildi, iki bölüme ayırmak zorunda kalmıştı: biri ilk bölümde, ikincisi ise yazmaları teslim ettikten sonra aceleyle girdiği ek kısmındaydı. Bu yüzden de birinci cilt basıldıktan sonra bile Marx’ı yormaya devam ediyordu. Marx ikinci baskıya hazırlanırken, 1872 ve 1873 aralığında ekler olarak satılan bir kısımda, Marx değer teorisiyle alakalı önemli bir bölümü yeniden yazdı, sabit ve değişken sermaye ayrımı, artı değer ve makine, teknoloji kullanımıyla ilgili ilgili ekler yaptı. Ayrıca kitabın tüm yapısını yeniden biçimlendirerek, 25 kısımdan oluşan 7 bölüme ayırdı.

Marx Rusçaya çeviri (1872) sürecini bizzat takip etti ve 1872 1875 aralığında eklerle birlikte basılan Fransızca versiyonuna çok daha fazla emek harcadı. Fransızca çevirisinin kontrolü beklenenden uzun sürdü, çevirmenin aşırı edebi dilinden rahatsız olduğu için kimi kısımları baştan yazarak, diyalektik anlatımın yoğun olduğu kısımların Fransız okurların anlamasını kolaylaştırmaya çalıştı. Bu değişiklikler büyük oranda son kısımdaki “Sermaye Birikim Süreci” başlığına dairdi. Ayrıca metni daha fazla bölüme ayırdı. Fransız edisyona son söz kısmında Marx Fransızca versiyonun “orijinalinden bağımsız bir bilimsel değere” sahip olduğunu ancak “Almanca diline aşina okurlara” danışılması gerektiğini belirtti.

Şaşırtıcı olmayan bir biçimde, 1877 yılında İngilizce edisyonu önerildiğinde Marx çevirmenin “Almanca ikinci baskısı ve Fransızca baskısını karşılaştırması gerektiğine” işaret etti, çünkü bu ikincisinde “yeni şeyler eklenmişti… bazı şeyleri daha iyi anlatılmıştı.” Bunlar dolayısıyla stilistik yeniden dokunuşlar değildi. Birçok yeni edisyona eklediği değişiklikler ayrıca sürmekte olan çalışmalarının ve sürekli evrimleşen eleştirel düşünsel gelişiminin de sonuçlarıydı.

Marx bir sonraki yıl Fransızca versiyona yeniden göz atıp olumlu ve olumsuz yanlarının altını çizdi. Kapital’in Rus çevirmeni Nikolai Danielson’a Fransızca metnin “birçok önemli farklılık ve ekleme” barındırdığını, ancak bir yandan da “özellikle ilk bölümde anlatımı ‘düzleştirmeye’ zorlandığını” söyledi. Bu yüzden “Meta ve Para” ve “Paranın Sermayeye Dönüşümü” bölümlerinin, “yalnızca Almanca metne göre çevrilmesi gerektiğini” belirtti. Her halükarda, Fransızca versiyonu çeviriden çok daha fazla şey barındırıyordu.

Marx ve Engels’in konuya dair düşünceleri farklıydı. Yazar yeni versiyondan memnundu ve birçok yönden öncekilere göre bir ilerleme olduğu fikrindeydi. Ancak Engels, kimi teorik geliştirmeleri takdir etmekle birlikte, Fransızca dilinin dayattığı edebi tarza şüpheyle yaklaşıyordu. “Bu versiyonu İngilizce çeviri için temel almanın büyük bir hata olacağı düşüncesindeyim” diye yazmıştı. Bu yüzden, arkadaşının ölümünden kısa süre sonra birinci cildin Almancaya üçüncü basımı (1883) hazırlaması talep edildiğinde, Engels “yalnızca en gerekli şeyleri” değiştirdi. Önsözünde, Marx’ın “metne büyük oranda yeniden çalışmaya” niyetli olduğunu ancak ölümünün bundan alıkoyduğunu yazdı. Engels yazarın birkaç kısmını düzelttiği bir Almanca baskısından ve Marx’ın değiştirdiği yerlerin mecburi olduğunu belirttiği bir Fransızca baskısından yararlandı. Engels müdahalelerinde yumuşak davranıyor, “üçüncü baskıda, yazarının değiştireceğinden emin olmadığım hiçbir sözcüğü değiştirmedim” diye belirtiyordu. Ancak, Marx’ın işaret ettiği tüm değişiklikleri dahil etmemişti.

Tamamen Engels’in denetiminde gerçekleşen İngilizce çevirisi (1887, Almanca üçüncü baskıya dayanıyordu. Bu metnin, Almanca ikinci baskı gibi Fransızca çeviriden daha üstün olduğunu iddia ediyordu -bölümlendirme biçimini hariç tutarak. İngilizce metnin önsözünde Fransızca edisyonu esasen “yazarın ne kadar fedakarlıkta bulunabileceğini, orijinalin tam anlamına dair ne kadar kısmın çeviride feda edilebileceğini” test etmek için kullandıklarını açıkladı. İki yıl öncesinde “Marx’ı Nasıl Çevirmemeli” başlıklı bir makalesinde Engels, John Broadhouse’in Kapital’in bazı sayfalarındaki sıkıntılı çevirisini eleştirirken, “Güçlü bir Almancanın hakkını verebilmek için güçlü bir İngilizce gerekir; yeni türetilen Almanca terimler, İngilizcede karşılık gelebilecek yeni terimlerin bulunmasını gerektirir” diye yazacaktı.

Almanca dördüncü baskı 1890 yılında çıktı; Engels tarafından hazırlanan son versiyon oldu. Bu kez daha fazla zamanı olduğu için Marx’ın Fransızca versiyonuna yaptığı bazı düzeltmeleri eklerken, diğerlerini ise çıkardı. Engels önsözde “Bir kez daha Fransızca edisyonu Marx’ın yazmalarından notlarla karşılaştırıyorum ve buradan bazı eklemeleri Almanca metne dahil ediyorum” diye yazdı. Nihai sonuçtan son derece memnundu, yalnızca Karl Kautsky’nin 1914’te hazırladığı baskı bu versiyona olumlu katkılar sunabildi.

SON HALİNİ ARARKEN
Kapital birinci cildin Engels’in hazırladığı 1890 basımı, dünya çapında en fazla çevrilen resmi versiyonu haline geldi. Bugüne kadar birinci cilt 66 dile çevrildi ve bunlardan 59’unda ikinci ve üçüncü ciltler de çevrildi. Engels ile birlikte yazdığı ve bugüne kadar 500 milyondan fazla basılan Komünist Manifesto ve ondan da fazla basılan Mao Zedong’un Küçük Kırmızı Kitap’ı hariç- Kapital birinci cildiyle yaygınlık açısından karşılaştırılabilecek bir başka siyaset, felsefe ya da ekonomi klasiği yok.

Yine de en iyi hali ile ilgili tartışma bitmiş değil. Bu beş basım arasından hangisi en iyi yapıyı sunuyor? Hangi versiyon Marx’ın geç dönem teorik katkılarını içeriyor? Her ne kadar birinci cilt, ikinci ve üçüncü ciltte Engels’in yaptığı yüzlerce değişikliğin yarattığı editoryal sorunları içermese de yine de neredeyse aynı derecede baş ağrıtıcı.

Kimi çevirmenler – Marx’ın gözden geçirdiği son versiyon olan- 1872-1873 metnini temel alarak çevirmeye karar verdi. 2017 yılında basılan görece yeni bir Almanca versiyonu (Thomas Kuczynski editörlüğünde çıktı) -Marx’ın amaçladığına çok daha sadık bir biçimi olarak- Fransızca çeviri için hazırlanan fakat Engels tarafından görmezden gelinen ekleri de içeriyor. İlk tercih, Almancasına kıyasla çok daha üstün olan Fransızca versiyonundaki kısımları ihmal ederken, ikincisi ise kafa karıştırıcı ve okunması güç bir metin sunuyor. Bu yüzden daha iyisi bugüne kadar yalnızca Almancada ve birkaç dilde yayınlanan Marx’ın yazmalarından ve Engels ile birlikte her kısım için yazdıkları varyasyonlardan bir ek sunmak olacaktır. Ancak, birinci cilde dair kesin bir versiyondan bahsedemiyoruz. Marx ve Engels’in yaptığı revizyonların sistematik bir karşılaştırması için hala dikkatli öğrencilerin gelecek araştırmalarına gereksinim duyuyoruz.

Marx’a birçok kez çağdışı dendi ve siyasal fikirlerine düşman olanlar yenilgisini duyurmaktan büyük bir haz duydu. Ancak bir kez daha yeni nesil okurlar, militanlar ve akademisyenler onun kapitalizm eleştirisine uzanıyorlar. Bugünkü gibi karanlık zamanlarda, bunlar gelecek için küçük ama güzel alametler.

Tags Turkish

Journalism

I tanti volti del Capitale

Post author By Enrico Campo
Post date September 18, 2024

Passano i lustri e, sebbene sia stato descritto più volte come un testo antiquato, si ritorna a discutere del Capitale di Karl Marx (appena ripubblicato in una nuova edizione da Einaudi). Nonostante abbia compiuto 157 anni (fu pubblicato il 14 settembre del 1867), la «critica dell’economia politica» conferma di possedere tutte le virtù dei grandi classici: stimola nuovi pensieri a ogni rilettura ed è capace di illustrare aspetti fondamentali del passato quanto della contemporaneità. Simultaneamente, ha il pregio di circoscrivere la cronaca del presente – così come il peso dei suoi, spesso inadeguati, protagonisti – nella posizione relativa che le spetterebbe. Non a caso, il celebre scrittore italiano Italo Calvino affermò che un classico è tale anche perché ci aiuta a «relegare l’attualità al rango di rumore di fondo». I classici indicano le questioni essenziali e i punti ineludibili per poterle intendere a fondo e dirimerle. Per questo motivo essi conquistano perennemente l’interesse di nuove generazioni di lettori. Un classico rimane indispensabile nonostante il trascorrere del tempo e, anzi, nel caso del Capitale si può affermare che questo scritto assume tanto più efficacia quanto più il capitalismo si diffonde in ogni angolo del pianeta e si espande in tutte le sfere delle nostre esistenze.

Ritorni a Marx

In seguito allo scoppio della crisi economica del 2007-2008, la riscoperta del magnum opus di Marx fu una vera e propria necessità, quasi la risposta a un’emergenza: rimettere in circolazione il testo – da tutti dimenticato, dopo la caduta del Muro di Berlino – che forniva chiavi interpretative ancora valide per comprendere le vere cause della follia distruttiva del capitalismo. Fu così che, mentre gli indici delle borse mondiali bruciavano centinaia di miliardi di dollari e numerosi istituti finanziari dichiaravano bancarotta, in pochi mesi, Il capitale vendette più copie di tutte quelle date alle stampe nel corso del ventennio precedente. Peccato che il suo revival non incontrò ciò che rimaneva delle forze della sinistra. Esse si illusero di poter migliorare un sistema che mostrava, in modo crescente, la sua irriformabilità e, quando furono forze di governo, adottarono blandi palliativi che non scalfirono minimamente le sempre più drammatiche sperequazioni economico-sociali e la crisi ecologica in atto. I risultati di queste scelte sono sotto gli occhi di tutti.

Il presente revival del Capitale risponde, invece, a un’altra esigenza: quella di definire, anche grazie alla rilevante mole di studi comparsi di recente, quale sia la versione più attendibile dello scritto al quale Marx dedicò la gran parte delle sue fatiche intellettuali. L’intenzione originaria del rivoluzionario tedesco – che accompagnò la stesura del primo manoscritto preparatorio dell’opera (i Grundrisse del 1857-58) – fu quella di dividere il suo lavoro in sei libri. I primi tre avrebbero dovuto essere dedicati a capitale, proprietà fondiaria e lavoro salariato; quelli successivi a Stato, commercio estero e mercato mondiale. La consapevolezza, acquisita con il passare degli anni, dell’impossibilità di intraprendere un piano così vasto costrinse Marx a sviluppare un progetto più concretizzabile. Pensò di tralasciare gli ultimi tre volumi e di integrare alcune parti dedicate alla proprietà fondiaria e al lavoro salariato nel libro sul capitale. Quest’ultimo venne concepito in tre parti: il Libro I sarebbe stato dedicato a Il processo di produzione del capitale, quello II a Il processo di circolazione del capitale e il III a Il processo complessivo della produzione capitalistica. A essi si sarebbe dovuto aggiungere un Libro IV – dedicato alla storia della teoria – che, però, non venne mai cominciato e viene spesso erroneamente confuso con le Teorie sul plusvalore.

Le cinque redazioni del Libro I

Com’è noto, rispetto a tali proponimenti, Marx riuscì a completare soltanto il Libro I. I libri II e III videro la luce soltanto dopo la sua morte, rispettivamente nel 1885 e nel 1894, grazie a un enorme lavoro editoriale svolto da Friedrich Engels. Se gli studiosi più rigorosi si sono più volte interrogati sull’attendibilità di questi due volumi, redatti sulla base di manoscritti incompiuti e frammentari, scritti a distanza di anni e che contenevano numerosi problemi teorici irrisolti, in pochi si sono dedicati a un’altra questione non meno spinosa: quella di stabilire se esisteva la versione definitiva del Libro I. La controversia è ritornata al centro dell’attenzione di traduttori e case editrici e, negli ultimi anni, sono apparse molte nuove importanti edizioni del Capitale. Nel 2024, alcune di esse sono uscite in Brasile, in Italia e anche negli Stati uniti, dove la prestigiosa Princeton University Press pubblica, proprio questa settimana, in una tiratura di ben 13.000 copie, la prima nuova traduzione in inglese dopo cinquant’anni (a cura di P. North e P. Reitter) – la quarta in questa lingua.

Pubblicato nel 1867, dopo oltre un ventennio di ricerche preparatorie, Marx non fu pienamente soddisfatto della struttura del volume. Aveva finito col dividerlo in soli sei lunghissimi capitoli e, soprattutto, era rimasto scontento per come aveva esposto la teoria del valore che era stato costretto a dividere in due parti: una nel primo capitolo, l’altra in un’appendice scritta, frettolosamente, dopo la consegna del manoscritto. Pertanto, lo scritto continuò ad assorbire una parte delle energie di Marx anche dopo la stampa. In vista della seconda edizione, venduta in fascicoli tra il 1872 e il 1873, Marx riscrisse la cruciale parte sulla teoria del valore, inserì diverse integrazioni riguardanti la differenza tra capitale costante e variabile, il plusvalore, nonché l’uso di macchine e tecnologia. Inoltre, rimodulò l’intera struttura del libro, dividendolo in sette sezioni, comprendenti 25 capitoli, a loro volta accuratamente suddivisi in paragrafi.

Marx accompagnò il più possibile il progresso della traduzione russa (1872) e dedicò ancora più energie alla preparazione della versione francese, apparsa – anch’essa in fascicoli – tra il 1872 e il 1875. Dovette, infatti, impiegare molto più tempo di quello preventivato per correggerne le bozze. Insoddisfatto del lavoro svolto dal traduttore, che aveva reso il testo troppo letteralmente, riscrisse intere pagine, al fine di rendere meno indigeste al pubblico francese le parti pregne di esposizione dialettica e per apportare modifiche ritenute imprescindibili. Esse vennero per lo più concentrate nella sezione finale, dedicata a «Il processo di accumulazione del capitale». Mutò anche la divisione dei capitoli che aumentarono dopo un’ulteriore revisione della redistribuzione della materia. Nel poscritto all’edizione francese, Marx non esitò ad attribuire alla versione francese «un valore scientifico indipendente dall’originale» e osservò che doveva «essere consultata anche dai lettori che conoscono la lingua tedesca». Non a caso, quando nel 1877 si profilò la possibilità di un’edizione in inglese, Marx precisò che il traduttore avrebbe dovuto «necessariamente confrontare la seconda edizione tedesca con quella francese», nella quale egli aveva «aggiunto qualcosa di nuovo e dove aveva descritto meglio molte cose». Non si trattava, dunque, di meri ritocchi stilistici. Le alterazioni da lui prodotte alle diverse edizioni racchiudono anche i risultati degli incessanti studi svolti e gli sviluppi di un pensiero critico in continua evoluzione. Marx ritornò sulla versione francese, evidenziandone aspetti positivi e negativi, anche l’anno successivo. Scrisse a Nikolai Danielson, il traduttore del Capitale in russo, che essa conteneva «molte varianti e aggiunte importanti», pur ammettendo di essere «stato anche costretto, soprattutto nel primo capitolo, ad ‘appiattire’ l’esposizione». Fu per questa ragione che egli avvertì l’esigenza di chiarire che i capitoli «Merce e denaro» e «La trasformazione del denaro in capitale» avrebbero dovuto essere «tradotti seguendo esclusivamente il testo tedesco». In ogni caso, si può affermare che la versione francese costituì molto di più che una traduzione.

Marx ed Engels ebbero idee diverse in proposito. Il primo, soddisfatto della nuova versione, la ritenne, in molte parti, un miglioramento rispetto a quelle precedenti. Il secondo, invece, pur complimentandosi per i miglioramenti teorici apportati in alcuni punti, fu molto scettico in merito allo stile letterario imposto dal francese e scrisse vigorosamente: «riterrei un grande errore prendere questa versione come base per la traduzione inglese». Consequenzialmente, quando gli venne chiesto, poco dopo la scomparsa dell’amico, di dare alle stampe la terza edizione tedesca (1883) del Libro I, Engels si limitò a modificare «solo le cose più necessarie». Nella prefazione informò il lettore che l’intenzione di Marx era quella di «rielaborare il testo in gran parte», ma che il cattivo stato di salute glielo aveva impedito. Engels si avvalse di un esemplare tedesco, corretto in vari punti da Marx, e di una copia della traduzione francese, nella quale questi aveva indicato i passaggi per lui irrinunciabili. Limitò il suo lavoro al minimo e poté dichiarare: «in questa terza edizione non è cambiata nessuna parola di cui io non sappia, con certezza, che l’autore stesso l’avrebbe cambiata». Tuttavia, egli non inserì tutte le variazioni segnalate da Marx.

La traduzione inglese (1887), interamente supervisionata da Engels, venne condotta sulla terza edizione tedesca. Egli affermò che quest’ultima, al pari della seconda edizione tedesca, era superiore alla traduzione francese – anche per la struttura dell’indice. Chiarì nella prefazione al testo inglese che si era fatto ricorso all’edizione francese soprattutto per verificare «quanto l’autore stesso era pronto a sacrificare, dovunque nel tradurre dovesse essere sacrificato qualcosa del significato completo dell’originale». Due anni prima, nell’articolo How not to Translate Marx, Engels aveva sagacemente criticato la pessima traduzione di alcune pagine del Capitale, a opera di John Broadhouse, affermando che «Per rendere un tedesco potente serve un inglese potente; i nuovi termini tedeschi coniati richiedono di coniare nuovi termini corrispondenti in inglese».

La quarta edizione tedesca uscì nel 1890; fu l’ultima preparata da Engels. Con più tempo a disposizione, egli poté incorporare, pur escludendone ancora diverse, altre correzioni apportate da Marx alla versione francese. Affermò nella prefazione: «ho confrontato di nuovo l’edizione francese con le note del manoscritto di Marx e ho accolto, nel testo tedesco, alcune altre aggiunte tratte da essa». Fu molto soddisfatto del suo risultato finale e solo l’edizione popolare preparata da Karl Kautsky, nel 1914, apportò miglioramenti ulteriori.

Alla ricerca della versione definitiva

L’edizione engelsiana del 1890 divenne la versione canonica del Capitale dalla quale vennero tradotte la gran parte delle traduzioni in tutto il mondo. A oggi, il Libro I è stato pubblicato in 66 lingue e in 59 di esse sono stati tradotti anche i libri II e III. A eccezione del Manifesto del partito comunista, redatto assieme a Engels e stampato, probabilmente, in oltre 500 milioni di copie, nonché del Libretto rosso di Mao Zedong – che conobbe ancora maggiore circolazione – nessun altro classico di politica, filosofia o economia ha avuto una diffusione paragonabile a quella del Libro I del Capitale.

Il dibattito in merito alla sua migliore versione non si è, però, mai esaurito. Quale tra queste cinque edizioni presenta la migliore struttura dell’opera? Quale versione include le acquisizioni teoriche dell’ultimo Marx? Anche se il Libro I non presenta le difficoltà editoriali dei libri II e III, che comprendono centinaia di modifiche apportate da Engels, è ugualmente un bel grattacapo. Alcuni traduttori hanno deciso di affidarsi alla versione del 1872-73 – l’ultima edizione tedesca rivista da Marx. Una recente nuova versione tedesca del 2017 (a cura di T. Kuczynski) ha proposto una variante che, avocando a sé maggiore fedeltà alla volontà di Marx, include ulteriori modifiche approntate per la traduzione francese e non tenute in conto da Engels. La prima scelta ha il difetto di trascurare parti della versione francese che sono certamente superiori a quella tedesca, mentre la seconda ha prodotto un testo confuso e di difficile lettura. Meglio, dunque, edizioni che accludano un’appendice con le varianti apportate da Marx ed Engels per ciascuna versione e anche alcuni importanti manoscritti preparatori di Marx, fino a questo momento pubblicati soltanto in tedesco e in poche altre lingue.

Tuttavia, non esiste una versione definitiva del Libro I e la comparazione sistematica delle revisioni fatte da Marx ed Engels è affidata alla ricerca a venire dei loro più attenti conoscitori. Nonostante Marx sia stato considerato antiquato e dato per sconfitto dagli oppositori del suo pensiero politico, ancora una volta, una nuova generazione di lettori, militanti e studiosi si avvicina alla sua critica del capitalismo. In tempi bui come quelli presenti, si tratta di un piccolo buon auspicio per il futuro.

Tags Italian

Journalism

Les múltiples cares del Capital

Post author By Enrico Campo
Post date September 17, 2024

Passen els lustres i, tot i que s’ha descrit en diverses ocasions com un text antiquat, es torna a discutir sobre el capital de Karl Marx. Malgrat haver complert 157 anys (va ser publicat el 14 de setembre de 1867), la “crítica de l’economia política” confirma que posseeix totes les virtuts dels grans clàssics: estimula nous pensaments a cada relectura i és capaç d’il·lustrar aspectes fonamentals del passat com de la contemporaneïtat.

Simultàniament, té el mèrit de circumscriure la crònica del present, així com el pes dels seus, sovint inadequats, protagonistes, en la posició relativa que li correspondria. No és casualitat que el cèlebre escriptor italià Italo Calvino afirmés que un clàssic és tal també perquè ens ajuda a “relegar l’actualitat al rang de soroll de fons”. Els clàssics assenyalen les qüestions essencials i els punts ineludibles per poder-les entendre a fons i explicar-les. Per això conquereixen per sempre l’interès de noves generacions de lectors. Un clàssic continua sent indispensable malgrat el pas del temps i, de fet, en el cas del capital es pot afirmar que aquest escrit adquireix més eficàcia com més es difon el capitalisme en tots els racons del planeta i s’expandeix en totes les esferes de les nostres vides.

Tornant a Marx

Després de l’esclat de la crisi econòmica de 2007-2008, el redescobriment del magnum opus de Marx va ser una necessitat real, gairebé la resposta a una emergència: tornar a posar en circulació el text –que tots havíem oblidat, després de la caiguda del Mur de Berlín– que proporcionava claus interpretatives encara vàlides per comprendre les veritables causes de la bogeria destructiva del capitalisme. Així va ser com, mentre que els índexs de les borses mundials cremaven centenars de milers de milions de dòlars i nombroses institucions financeres declaraven fallida, en pocs mesos, El capital va vendre més còpies de totes les que s’havien imprès durant els vint anys anteriors. Llàstima que el seu revival no s’hagi trobat el que quedava de les forces de l’esquerra. Es van il·lusionar de poder millorar un sistema que mostrava, cada vegada més, la seva irreformabilitat i, quan van ser forces de govern, van adoptar blandis pal·liatius que no van esclafar de cap manera les cada vegada més dramàtiques desigualtats econòmiques i socials i la crisi ecològica en curs. Els resultats d’aquestes decisions són a la vista de tots.

El present revival del Capital respon, en canvi, a una altra exigència: la de definir, també gràcies a la pertinent quantitat d’estudis apareguts recentment, quina és la versió més fiable de l’escrit al qual Marx va dedicar la major part de les seves tasques intel·lectuals. La intenció original del revolucionari alemany, que va acompanyar la redacció del primer manuscrit preparatori de l’obra (els Grundrisse de 1857-58), va ser dividir el seu treball en sis llibres. Els tres primers haurien d’haver estat dedicats a capital, propietat agrària i treball assalariat; els següents a l’Estat, el comerç exterior i el mercat mundial. La consciència, adquirida amb el pas dels anys, de la impossibilitat d’emprendre un pla tan vast va obligar Marx a desenvolupar un projecte més realitzable. Va pensar a deixar de banda els últims tres volums i integrar algunes parts dedicades a la propietat agrària i al treball assalariat en el llibre sobre el capital. Aquest últim es va concebre en tres parts: el Llibre I es dedicaria a El procés de producció del capital, el segon a El procés de circulació del capital i el tercer a El procés global de la producció capitalista. A ells se’ls hauria d’afegir un Llibre IV – dedicat a la història de la teoria – que, però, mai no va començar i sovint es confon erròniament amb les Teories sobre la plusvàlua.

Les cinc redaccions del Llibre I

Com és sabut, en comparació amb aquestes propostes, Marx només va aconseguir completar el Llibre I. Els llibres II i III només van veure la llum després de la seva mort, el 1885 i 1894, respectivament, gràcies a un enorme treball editorial de Friedrich Engels. Si els estudiosos més rigorosos s’han preguntat diverses vegades sobre la fiabilitat d’aquests dos volums, redactats sobre la base de manuscrits inacabats i fragmentaris, escrits al cap d’uns anys i que contenen nombrosos problemes teòrics no resolts, pocs s’han dedicat a una altra qüestió no menys espinosa: la d’establir si existia la versió definitiva del Llibre I. La controvèrsia ha tornat al centre d’atenció de traductors i editorials i, en els últims anys, han aparegut moltes noves i importants edicions del Capital. El 2024, algunes d’elles van sortir al Brasil, Itàlia i fins i tot als Estats Units, on la prestigiosa Princeton University Press publica, aquesta mateixa setmana, en una tirada de 13.000 còpies, la primera nova traducció a l’anglès després de cinquanta anys (editat per P. North i P.Reitter)- la quarta en aquesta llengua.
Publicat el 1867, després de més de vint anys d’investigació preparatòria, Marx no estava plenament satisfet amb l’estructura del volum. Havia acabat dividint-lo en tan sols sis llargs capítols i, sobretot, havia quedat descontent amb com havia exposat la teoria del valor que havia estat obligat a dividir en dues parts: una en el primer capítol, l’altra en un apèndix escrit, precipitadament, després del lliurament del manuscrit. Per tant, l’escrit va continuar absorbint una part de l’energia de Marx fins i tot després de la publicació. En vista de la segona edició, venuda en fascicles entre 1872 i 1873, Marx va reescriure la part crucial en la teoria del valor, va introduir diverses integracions sobre la diferència entre capital constant i variable, la plusvàlua, així com l’ús de màquines i tecnologia. A més, va remodelar tota l’estructura del llibre, dividint-lo en set seccions, incloent-hi 25 capítols, al seu torn acuradament dividits en paràgrafs.

Marx va acompanyar el més possible l’avanç de la traducció russa (1872) i va dedicar encara més energia a la preparació de la versió francesa, apareguda també en expedients entre 1872 i 1875. Va haver de dedicar molt més temps del que s’havia previst per corregir els esborranys. Insatisfet amb el treball fet pel traductor, que havia traduït el text massa literalment, va reescriure pàgines senceres, per tal de fer menys indigestes al públic francès les parts de l’exposició dialèctica i per fer canvis que es consideren imprescindibles. Es van concentrar principalment en la secció final, dedicada a “El procés d’acumulació de capital”. També va canviar la divisió dels capítols que van augmentar després d’una nova revisió de la redistribució de la matèria. En el pròleg de l’edició francesa, Marx no va dubtar a atribuir a la versió francesa “un valor científic independent de l’original”, i va observar que havia de “ser consultada també pels lectors que coneixen la llengua alemanya”. No per casualitat, quan el 1877 es va proposar la possibilitat d’una edició en anglès, Marx va assenyalar que el traductor havia de “comparar la segona edició alemanya amb la francesa”, en la qual havia “afegit alguna cosa nova i on havia descrit millor moltes coses”. No es tractava de mers retocs estilístics. Les alteracions que ha produït en les diverses edicions inclouen també els resultats dels estudis incessants realitzats i els desenvolupaments d’un pensament crític en constant evolució. Marx va tornar a la versió francesa, destacant aspectes positius i negatius, fins i tot l’any següent. Va escriure a Nikolai Danielson, el traductor del Capital en rus, que contenia “moltes variants i afegits importants”, tot i que va admetre que també “es va veure obligat, sobretot en el primer capítol, a “aplanar” l’exposició”. Va ser per aquesta raó que va advertir la necessitat d’aclarir que els capítols «Béns i diners» i «La transformació dels diners en capital» haurien de ser «traduïts seguint exclusivament el text alemany». En qualsevol cas, es pot afirmar que la versió francesa va ser molt més que una traducció.

Marx i Engels tenien idees diferents sobre aquest tema. El primer, satisfet amb la nova versió, la va considerar, en molts llocs, una millora respecte a les anteriors. El segon, en canvi, malgrat felicitar-se per les millores teòriques aportades en alguns punts, va ser molt escèptic respecte a l’estil literari imposat pel francès i va escriure vigorosament: «Crec que seria un gran error prendre aquesta versió com a base per a la traducció anglesa». En conseqüència, quan se li va demanar, poc després de la desaparició de l’amic, que publiques la tercera edició alemanya (1883) del Llibre I, Engels es va limitar a modificar “només les coses més necessàries”. En el prefaci va informar el lector que la intenció de Marx era «reelaborar el text en gran mesura», però que el mal estat de salut li ho havia impedit. Engels va utilitzar un exemplar alemany, corregit en diversos punts per Marx, i una còpia de la traducció francesa, en la qual aquest havia indicat els passatges per a ell irrenunciables. Va limitar el seu treball al mínim i va poder declarar: «En aquesta tercera edició no ha canviat cap paraula de la qual jo no sàpiga, amb certesa, que l’autor mateix l’hauria canviat». No obstant això, no va introduir totes les variacions assenyalades per Marx.

La traducció anglesa (1887), totalment supervisada per Engels, es va dur a terme sobre la tercera edició alemanya. Va afirmar que aquesta última, igual que la segona edició alemanya, era superior a la traducció francesa, fins i tot per a l’estructura de l’índex. Va deixar clar en el prefaci al text anglès que s’havia recorregut a l’edició francesa sobretot per comprovar «quan l’autor mateix estava disposat a sacrificar, allà on en traduir hagués de ser la sacrificada quelcom del significat complet de l’original». Dos anys abans, en l’article “How not to Translate Marx“, Engels criticava sagaçment la mala traducció d’algunes pàgines del Capital, per John Broadhouse, afirmant que “powerful German requires powerful English to render it; new coined German terms require the coining of corresponding new terms in English“.

La quarta edició alemanya va sortir el 1890; va ser l’última preparada per Engels. Amb més temps a la seva disposició, va poder incorporar, si bé n’excloïa encara diverses, altres correccions aportades per Marx a la versió francesa. Va declarar en el prefaci: «He comparat de nou l’edició francesa amb les notes del manuscrit de Marx i he acollit, en el text alemany, algunes altres addicions extretes d’ella». Va estar molt satisfet amb el seu resultat final i només l’edició popular preparada per Karl Kautsky el 1914 va aportar millores addicionals.

A la recerca de la versió definitiva

L’edició engelsiana de 1890 es va convertir en la versió canònica del Capital de la qual es van traduir la major part de les traduccions a tot el món. Fins avui, el Llibre I ha estat publicat en 66 llengües i en 59 d’elles s’han traduït també els llibres II i III. Exceptuant el Manifest del Partit Comunista, redactat juntament amb Engels i del que s’han imprès, probablement, més de 500 milions de còpies, així com el Llibre Vermell de Mao Zedong –que vaig conèixer encara més circulació– cap altre clàssic de política, filosofia o economia ha tingut una difusió comparable a la del Llibre I del Capital.

No obstant això, el debat sobre la seva millor versió mai ha acabat. Quina d’aquestes cinc edicions presenta la millor estructura de l’obra? Quina versió inclou les adquisicions teòriques de l’últim Marx? Encara que el Llibre I no presenta les dificultats editorials dels llibres II i III, que comprenen centenars de modificacions aportades per Engels, són igualment un bon grapat. Alguns traductors han decidit confiar en la versió de 1872-73 – l’última edició alemanya revisada per Marx. Una nova versió alemanya de 2017 (a cura de T. Kuczynski) va proposar una variant que, al·legant una major fidelitat a la voluntat de Marx, inclou modificacions addicionals de la traducció francesa que Engels no va tenir en compte. La primera opció té el defecte d’ignorar parts de la versió francesa que són certament superiors a l’alemanya, mentre que la segona ha produït un text confús i de difícil lectura. Millor, doncs, edicions que incloguin un apèndix amb les variants aportades per Marx i Engels per a cada versió i també alguns manuscrits preparatoris importants de Marx, fins ara publicats només en alemany i en poques altres llengües.

No obstant això, no hi ha una versió definitiva del Llibre I i la comparació sistemàtica de les revisions fetes per Marx i Engels s’encomana a la recerca a venir dels seus més atents coneixedors. Tot i que Marx va ser considerat antiquat i derrotat pels opositors al seu pensament polític, una vegada més, una nova generació de lectors, militants i estudiosos s’apropa a la seva crítica del capitalisme. En temps foscos com els actuals, es tracta d’un petit bon auguri per al futur.

Tags Catalan

Journalism

Why Karl Marx Kept Reworking Capital, Volume I

Post author By Enrico Campo
Post date September 14, 2024

No matter how many decades pass since Karl Marx’s Capital was first published, and no matter how often it is dismissed as outdated, it time and again returns to the center of debate. At a venerable 157 years of age (it was first published on September 14, 1867), the “critique of political economy” has all the virtues of the great classics: it stimulates new thoughts with each rereading and is capable of illustrating crucial aspects of our present as well as the past.

One great merit of Capital is that it helps us put the developments of the current moment in proper historical perspective. The famous Italian writer Italo Calvino said that one reason why a classic is a classic is that it helps us “relegate the current events to the rank of background noise.” Such works point to essential questions that cannot be skirted around, in order to properly understand them and find a path through them. This is why classics always earn the interest of new generations of readers. They remain indispensable, despite the passage of time.

This is just what we can say of Capital, 157 years since it was first published. It has, in fact, become all the more powerful as capitalism spreads to every corner of the planet — and expands into all spheres of our existence.

After the economic crisis broke out in 2007–8, the rediscovery of Marx’s magnum opus was a real necessity — almost a kind of emergency response to what was happening. If Marx’s great work had been forgotten after the fall of the Berlin Wall, it provided still-valid keys for understanding the true causes of capitalism’s destructive madness. So while the world’s stock market indexes burned hundreds of billions of dollars and numerous financial institutions declared bankruptcy, in just a few months Capital sold more copies than it had over the previous two decades.

Too bad that the Capital revival did not cross paths with what remained of the forces of the political left. They deluded themselves into thinking that they could tinker with a system that was increasingly showing its unreformability. When they did enter government, they adopted mild palliative measures that did nothing to dent increasingly dramatic social-economic inequalities and the ongoing ecological crisis. The results of these choices are there for all to see.

But the present Capital revival did respond to another need: that of defining — also thanks to a heft of recent studies — exactly which is the most reliable version of the text to which Marx devoted most of his intellectual labors. This is a long-unresolved question, resulting from the way that Marx produced and refined his study.

The Many Versions of Volume I

The German revolutionary’s original intention, as he drafted the first preparatory manuscript (the Grundrisse of 1857–58), had been to divide his work into six volumes. The first three were to be devoted to capital, land ownership, and wage labor; the later ones to the state, foreign trade, and the world market.

Marx’s growing realization over the years that such a vast plan was impossible to carry off forced him to develop a more practical project. He thought of leaving out the last three volumes and integrating some parts devoted to land ownership and wage labor into the book on capital. The latter was conceived in three parts: Volume I would be devoted to The Process of Capital Production, Volume II to The Process of Capital Circulation, and Volume III to The Overall Process of Capitalist Production. To these was to be added a Volume IV — devoted to the history of the theory — which, however, was never begun and is often mistakenly confused with Theories of Surplus Value.

As is well known, Marx only actually completed Volume I. The second and third volumes did not see the light of day until after his death; they appeared in 1885 and 1894, respectively, thanks to an enormous editorial effort by Friedrich Engels.

If the most rigorous scholars have repeatedly questioned the reliability of these two volumes, composed on the basis of unfinished and fragmentary manuscripts written years apart and which contained numerous unresolved theoretical problems, few have devoted themselves to another, no less thorny question: whether there was in fact a final version of Volume I.

The dispute has returned to the center of attention of translators and publishers, and in recent years many important new editions of Capital have appeared. In 2024, some of them came out in Brazil, Italy, and indeed the United States, where Princeton University Press this week published the first new English version in fifty years (the fourth one overall) thanks to translator Paul Reitter and editor Paul North.

Published in 1867, after more than two decades of preparatory research, Marx was not fully satisfied with the structure of the volume. He had ended up dividing it into only six very long chapters. Most of all, he was unhappy with the way he had expounded the theory of value, which he had been forced to divide into two parts: one in the first chapter, the other in an appendix written hastily after the manuscript had been delivered. Thus the writing of Volume I continued to absorb some of Marx’s energies even after it was printed.

In preparation for the second edition, sold in installments between 1872 and 1873, Marx rewrote the crucial section on the theory of value, inserted several additions concerning the difference between constant and variable capital and on surplus value, as well as on the use of machines and technology. He also remodeled the entire structure of the book, dividing it into seven parts, comprising twenty-five chapters, in turn carefully divided into sections.

Marx closely followed the process of the Russian translation (1872) and devoted even more energy to the French version, which appeared — also in installments — between 1872 and 1875. He had to spend much more time than expected checking the translation. Dissatisfied with the translator’s over-literal text, Marx rewrote entire pages in order to make the parts laden with dialectical exposition easier for the French audience to digest, and to make what he considered necessary changes. They mostly concerned the final section, devoted to “The Process of Capital Accumulation.” He also broke down the text into more chapters. In the postscript to the French edition, Marx wrote that the French version had “a scientific value independent of the original” and noted that it should “also be consulted by readers familiar with the German language.”

Unsurprisingly, when an English edition was suggested in 1877, Marx pointed out that the translator would “necessarily have to compare the second German edition with the French one,” since in this latter edition he had “added something new and . . . described many things better.” These were not, therefore, mere stylistic retouches. The changes he added to the various editions also integrated the results of his ongoing studies and the developments of his ever-evolving critical thinking.

Marx revisited the French version, highlighting its pros and cons, again the following year. He wrote to Nikolai Danielson, the Russian translator of Capital, that the French text contained “many important variations and additions,” but admitted that he had “also been forced, especially in the first chapter, to ‘flatten’ the exposition.” He thus felt the need to clarify that the chapters on “The Commodity and Money” and “The Transformation of Money into Capital” should be “translated exclusively following the German text.” In any case, it can be said that the French version constituted much more than a translation.

Marx and Engels had different ideas on the matter. The author was pleased by the new version, considering it, in many parts, an improvement over earlier ones. But Engels, while complimenting some of the theoretical improvements made, was skeptical about the literary style imposed by the French language. He wrote, “I think it would be a grave mistake to use the French version as a basis for an English translation.”

So when he was asked, shortly after his friend’s death, to prepare the third German edition (1883) of Volume I, Engels made “only the most necessary alterations.” His preface told readers that Marx had intended “to re-write a great part of the text of Volume I,” but that ill health had prevented him from doing so. Engels made use of a German copy, corrected in several places by the author, and a copy of the French translation, in which Marx had indicated the changes that he considered indispensable. Engels was sparing in his interventions, reporting that “not a single word was changed in this third edition without my firm conviction that the author would have altered it himself.” However, he did not include all the changes pointed out by Marx.

The English translation (1887), fully supervised by Engels, was based on the third German edition. He asserted that this text, like the second German edition, was superior to the French translation — not least because of the chapter structure. He clarified in the preface to the English text that the French edition had been used primarily to test “what the author himself was prepared to sacrifice wherever something of the full import of the original had to be sacrificed in the rendering.” Shortly beforehand, in the article “How Not to Translate Marx,” Engels had cuttingly criticized John Broadhouse’s dismal translation of some pages of Capital, stating that “powerful German requires powerful English to render it . . . new coined German terms require the coining of corresponding new terms in English.”

The fourth German edition came out in 1890; it was the last one prepared by Engels. With more time on his hands, he was able to integrate several corrections made by Marx to the French version, while excluding others. Engels stated in the preface, “After again comparing the French edition and Marx’s manuscript remarks I have made some further additions to the German text from that translation.” He was very satisfied with his final result, and only the popular edition prepared by Karl Kautsky in 1914 made further improvements.

In Search of the Final Version

Engels’s 1890 edition of Capital, Volume I, became the canonical version from which most translations worldwide were translated. To date, Volume I has been published in sixty-six languages, and in fifty-nine of these projects Volume II and Volume III have also been translated. With the exception of the Communist Manifesto, cowritten with Engels and likely printed in over five hundred million copies, as well as Mao Zedong’s Little Red Book, which had an even greater circulation — no other classic of politics, philosophy, or economics has had a circulation comparable to that of Volume I of Capital.

Still, the debate over the best version has never gone away. Which of these five editions presents the best structure? Which version includes the theoretical acquisitions of the later Marx? Although Volume I does not present the editorial difficulties of Volumes II and III, which include hundreds of changes made by Engels, it still is quite a headache.

Some translators have decided to rely on the 1872–73 version — the last German edition revised by Marx — as in the case of Reitter and North with the new English edition. A 2017 German version (edited by Thomas Kuczynski) proposed a variant that — claiming greater fidelity to Marx’s own intentions — includes additional changes prepared for the French translation but disregarded by Engels. The first choice has the limitation of neglecting parts of the French version that are certainly superior to the German one, whereas the second has produced a confusing and difficult-to-read text.

Better, therefore, are editions that enclose an appendix with the variants made by Marx and Engels for each version and also some of Marx’s important preparatory manuscripts, so far published only in German and a few other languages. However, there is no definitive version of Volume I. The systematic comparison of the revisions made by Marx and Engels still depends on further research by their most careful students.

Marx has often been called antiquated, and opponents of his political thought love to declare him defeated. But once again, a new generation of readers, activists, and scholars is laying their hands on his critique of capitalism. In dark times such as the present, this is a small good omen for the future.

Tags English

Journalism

Il ritorno del Capitale: 5 versioni, 2 traduzioni

Post author By Enrico Campo
Post date August 11, 2024

Passano i lustri e, sebbene sia stato descritto più volte come un testo antiquato, si ritorna a discutere del Capitale di Karl Marx. Nonostante abbia compiuto 157 anni, la “critica dell’economia politica” conferma di possedere tutte le virtù dei grandi classici: stimola nuovi pensieri a ogni rilettura ed è capace di illustrare aspetti fondamentali del passato quanto della contemporaneità. Simultaneamente, ha il pregio di circoscrivere la cronaca del presente – così come il peso dei suoi, spesso inadeguati, protagonisti – nella posizione relativa che le spetterebbe. Non a caso, Italo Calvino affermò che un classico è tale anche perché ci aiuta a “relegare l’attualità al rango di rumore di fondo”. I classici indicano le questioni essenziali e i punti ineludibili per poterle intendere a fondo e dirimerle. Per questo motivo essi conquistano perennemente l’interesse di nuove generazioni di lettori. Un classico rimane indispensabile nonostante il trascorrere del tempo e, anzi, nel caso del Capitale si può affermare che questo scritto assume tanto più efficacia quanto più il capitalismo si diffonde in ogni angolo del pianeta e si espande in tutte le sfere delle nostre esistenze.

Ritorni a Marx

Le cinque redazioni del Libro I

Com’è noto, rispetto a tali proponimenti, Marx riuscì a completare soltanto il Libro I. I libri II e III videro la luce soltanto dopo la sua morte, rispettivamente nel 1885 e nel 1894, grazie a un enorme lavoro editoriale svolto da Friedrich Engels. Se gli studiosi più rigorosi si sono più volte interrogati sull’attendibilità di questi due volumi, redatti sulla base di manoscritti incompiuti e frammentari, scritti a distanza di anni e che contenevano numerosi problemi teorici irrisolti, in pochi si sono dedicati a un’altra questione non meno spinosa: quella di stabilire se esisteva la versione definitiva del Libro I. La controversia è ritornata al centro dell’attenzione di traduttori e case editrici e quest’anno sono apparse due nuove importanti versioni del Capitale. In Italia – il terzo paese al mondo, dopo Russia e Francia, dove venne tradotto lo scritto che si prefiggeva di essere una preziosa arma per la lotta dell’emancipazione del proletariato – il testo di Marx è uscito per l’Einaudi (a cura di R. Fineschi, 1287 pp., Є95). Si tratta dell’ottava traduzione in italiano; la prima vide la luce nel 1886. Negli Stati Uniti, la prestigiosa Princeton University Press pubblica, in una tiratura di 13,000 copie, la prima nuova traduzione in inglese dopo cinquant’anni (a cura di P. North e P. Reitter, 943 pp., $40) – la quarta in questa lingua.

Marx accompagnò il più possibile il progresso della traduzione russa (1872) e dedicò ancora più energie alla preparazione della versione francese, apparsa – anch’essa in fascicoli – tra il 1872 e il 1875. Dovette, infatti, impiegare molto più tempo di quello preventivato per correggerne le bozze. Insoddisfatto del lavoro svolto dal traduttore, che aveva reso il testo troppo letteralmente, riscrisse intere pagine, al fine di rendere meno indigeste al pubblico francese le parti pregne di esposizione dialettica e per apportare modifiche ritenute imprescindibili. Esse vennero per lo più concentrate nella sezione finale, dedicata a “Il processo di accumulazione del capitale”. Mutò anche la divisione dei capitoli che aumentarono dopo un’ulteriore revisione della redistribuzione della materia. Nel poscritto all’edizione francese, Marx non esitò ad attribuire alla versione francese “un valore scientifico indipendente dall’originale” e osservò che doveva “essere consultata anche dai lettori che conoscono la lingua tedesca”. Non a caso, quando nel 1877 si profilò la possibilità di una edizione in inglese, Marx precisò che il traduttore avrebbe dovuto “necessariamente confrontare la seconda edizione tedesca con quella francese”, nella quale egli aveva “aggiunto qualcosa di nuovo e dove aveva descritto meglio molte cose”. Non si trattava, dunque, di meri ritocchi stilistici. Le alterazioni da lui prodotte alle diverse edizioni racchiudono anche i risultati degli incessanti studi svolti e gli sviluppi di un pensiero critico in continua evoluzione. Marx ritornò sulla versione francese, evidenziandone aspetti positivi e negativi, anche l’anno successivo. Scrisse che conteneva “molte varianti e aggiunte importanti”, pur ammettendo di essere “stato anche costretto, soprattutto nel primo capitolo, ad ‘appiattire’ l’esposizione”. In ogni caso, si può affermare che costituiva molto di più che una traduzione.

Marx ed Engels divergevano. Il primo, soddisfatto della nuova versione, la ritenne, in molte parti, un miglioramento rispetto a quelle precedenti. Il secondo, invece, pur complimentandosi per i miglioramenti teorici apportati in alcuni punti, fu molto scettico in merito allo stile letterario imposto dal francese e scrisse vigorosamente: “riterrei un grande errore prendere questa versione come base per la traduzione inglese”. Consequenzialmente, quando gli venne chiesto, poco dopo la scomparsa dell’amico, di dare alle stampe la terza edizione tedesca (1883) del Libro I, Engels si limitò a modificare “solo le cose più necessarie”. Nella prefazione informò il lettore che l’intenzione di Marx era quella di “rielaborare il testo in gran parte”, ma che il cattivo stato di salute glielo aveva impedito. Engels si avvalse di un esemplare tedesco, corretto in vari punti da Marx, e di una copia della traduzione francese, nella quale questi aveva indicato i passaggi per lui irrinunciabili. Limitò il suo lavoro al minimo e poté dichiarare: “in questa terza edizione non è cambiata nessuna parola di cui io non sappia, con certezza, che l’autore stesso l’avrebbe cambiata”. Tuttavia, egli non inserì tutte le variazioni segnalate da Marx. La traduzione inglese (1887), interamente supervisionata da Engels, venne condotta sulla terza edizione tedesca. Egli affermò che quest’ultima, al pari della seconda edizione tedesca, era superiore alla traduzione francese – anche per la struttura dell’indice. La quarta edizione tedesca uscì nel 1890; fu l’ultima preparata da Engels. Con più tempo a disposizione, egli poté incorporare, pur escludendone ancora diverse, altre correzioni apportate da Marx alla versione francese.

Alla ricerca della versione definitiva

L’edizione engelsiana del 1890 divenne la versione canonica del Capitale dalla quale vennero tradotte la gran parte delle traduzioni in tutto il mondo. Il dibattito, però, non si è mai esaurito. Quale tra queste cinque versioni presenta la migliore struttura dell’opera? Quale edizione include le acquisizioni teoriche dell’ultimo Marx? Gli editori della nuova traduzione americana hanno deciso di affidarsi alla versione del 1872-73 – l’ultima edizione tedesca rivista da Marx. Una recente nuova versione tedesca (a cura di T. Kuczynski, VSA, 2017, 800 pp., Є20) ha proposto una variante che, avocando a sé maggiore fedeltà alla volontà di Marx, include ulteriori modifiche approntate per la traduzione francese. La prima ha il difetto di trascurare parti della versione francese che sono certamente superiori a quella tedesca, mentre la seconda ha prodotto un testo confuso e di difficile lettura. Meglio, dunque, la versione italiana che acclude anche 140 pagine con le varianti di ciascuna edizione, diversi manoscritti preparatori e 16 splendide illustrazioni raffiguranti il movimento operaio. Tuttavia, non esiste una versione definitiva del Libro I e la comparazione sistematica delle revisioni fatte da Marx ed Engels è affidata alla ricerca a venire dei loro studiosi.

Tags Italian

Journalism

Avrupa ve Siyaset-4: Avrupa solunun çıkmazı

Post author By Enrico Campo
Post date June 29, 2024

Avrupa’yı etkisi altına alan siyasal ve ekonomik kriz yalnızca popülist, yabancı düşmanı ve aşırı sağcı güçlerin yükselişine sebebiyet vermedi. Aynı zamanda, Avrupa Komisyonu tarafından dayatılan ve hükümetlerin yürürlüğe koyduğu kemer sıkma politikalarına karşı büyük mücadeleler ve protesto gösterilerine de yol açtı.

Özellikle Güney Avrupa’da radikal solun rönesansı başladı, dikkate değer seçim başarıları kazanıldı. 2010 yılından itibaren Yunanistan, İspanya ve Portekiz, neoliberal politikalara karşı kitlesel hareketlere sahne oldu.

Yeni Bir Siyasi Coğrafya

Politik düzeyde, antikapitalist sol, sokaktaki gücünü yeniden inşa etme ve yapılandırma sürecine girdi. Bir yandan geniş bir yelpazede siyasal konulara dair, ilhamını çoğulculuktan alan yeni örgütlenmeler oluştururken bir yandan da “bir kişi, bir oy” ilkesiyle de demokratik süreci güvence altına aldılar.

1999 yılında Portekiz’de Sol Blok (BE) kuruldu. 2004’te Synaspismos ve diğer sol güçler Yunanistan’da birleşerek radikal sol ittifak SYRIZA’yı meydana getirdiler. Birkaç yıl sonra, Alman Sosyal Demokrat Partisi ve Fransız Sosyalist Partisinin en radikal kesimleri ilkinde Seçim için Alternatifi (WASG) ikincisinde ise Jean-Luc Melenchon’un liderliğinde Sol Parti’yi kurdu. Bu gelişmeleri Almanya’da 2007’de Die Linke’nin (Sol) Fransa’da ise Sol Cephe (FdG) kurulması izledi. 2016’da Boyun Eğmeyen Fransa kurulurken, 2014 yılında İspanya’da sahneye Podemos çıktı.

20. yüzyıl komünist hareketinin “demokratik merkeziyetçi” partilerinden ayrışan bu yeni çoğulcu model hızla Avrupa radikal solu içerisinde yayıldı. En başarılı deneyimler, mevcut grupların ve örgütlenmelerin birleşerek, kitlesel fakat dağınık toplumsal ağların içerilmesi ve birlikte farklı siyasal mücadeleleri sürdürebilmeleri ihtiyacını karşılayabilecek şekilde yeniden düzenlenmesi ile mümkün oldu. Bu yaklaşım yeni güçleri, gençleri, umudunu yitirmiş militanları içine dahil edebilme ve yeni kurulan partilere seçim kazandırabilme konularında başarılı oldu.

Fakat gerçekte Avrupa son derece heterojen bir kompozisyondaydı. İber yarımadası ve Akdeniz havzasında –İtalya hariç– radikal sol geçtiğimiz yıllarda dikkate değer şekilde genişledi. Orta Avrupa’da radikal sol yalnızca kimi ülkelerde iyi sayılabilecek sonuçlar aldı. İskandinav ülkelerinde 1989 sonrası kazanılan mevziler korundu. Fakat dağınık durumdaki toplumsal hoşnutsuzluğa yanıt veremedi, bu rolü aşırı sağ üstlendi. Radikal solun neredeyse var olmadığı Doğu Avrupa’da ise yegâne sorunu, reel sosyalizmin hayaletinin ötesine geçemeyişi oldu. Bu şartlarda, AB’nin doğu genişlemesi birliğin ağırlık merkezinin sağa kaymasına sebep oldu ki bunu Doğu Avrupalı hükümetlerin ekonomi ve göçmen sorunundaki keskin ve aşırı konumlanışlarında görebiliyoruz.

SYRIZA’dan Sonra

Radikal sol partilerin daha kitlesel ve çoğulcu örgütlenmelere dönüşümü parçalı yapılarından sıyrılabilmesi açısından başarılı olsa da siyasal sorunlarını çözmedi.

Yunanistan’da Çipras ve Troyka arasındaki pazarlıklar, bir sol partinin iktidara gelip kendi alternatif ekonomi politikalarını yürürlüğe sokmaya yöneldiği anda Brüksel’in müdahale edip durduracağını açık şekilde göstermiş oldu.1990’larda neoliberal amentünün koşulsuz kabulü Avrupa’nın sosyal demokrat ve sağ partilerini aynı noktaya çekmişti. Bugün ise bir radikal sol parti iktidara geldiği zaman Troyka bu yeni hükümetin ekonomik direktifleri bozmasının önüne geçiyor. Yani seçim kazanmak yetmiyor, Avrupa Birliği neoliberal kapitalizmin köşe taşı haline gelmişken.

Radikal sol güçlerin iktidar seçeneği ancak geçtiğimiz on yılın kemer sıkma politikalarından kopuş yaratacak bir ekonomi programını yürürlüğe sokacak ve savaşa, militarizme karşı açıkça pozisyon alınabilecek şartlar mevcutsa düşünülmeli. Bu şartların sağlanamadığı durumlarda böyle bir inisiyatif almak, sosyalistlerin başını tuttuğu hükümetlerin radikal solun işçi sınıfı, toplumsal hareketler ve ezilen grupların güvenini kaybettiği geçtiğimiz yıllardan ders almamak anlamına gelecektir.

Kimi ülkelerde ancak savaş dönemiyle karşılaştırılabilecek seviyelere çıkan işsizlik oranları, istihdam konusunda talepkâr bir siyaseti, kamu yatırımları ve sürdürülebilir gelişme konularını öncelik haline getirdi. Bunları, son dönemin emek piyasası reformlarındaki güvencesizlik sorununu hedef alan ve ücretler için asgari taban belirleyen politikalar izlemeli. Ancak böyle önlemler gençlerin yeniden kendi geleceklerini planlayabilmelerine imkân verebilir. Ayrıca iş saatlerinin azaltılması, emeklilik yaşının düşürülmesi gibi toplumsal adalete dair önemli unsurlar iyileştirilerek neoliberal rejim altında giderek büyüyen bölüşüm adaletsizliği ile mücadele edilebilir.

Solun Siyasi Gündemi

İşsizlik oranlarındaki korkunç yükselişe karşı radikal sol bir yurttaşlık geliri belirlenmesi ve en yoksul kesimler için –barınma hakkından ulaşım indirimlerine ve ücretsiz eğitime kadar– yoksullukla ve toplumsal dışlanma ile mücadele edecek önlemleri gündemine almalı. Aynı zamanda, son yirmi yıldaki karşıdevrimin sembolü olan özelleştirme süreçlerinin geri alınabilmesi de son derece elzem. Hizmet sağlamak yerine kâr üretmeye odaklanan tüm kamusal varlıklar yeniden kamunun yönetimine ve denetimine girecek şekilde restore edilmeli.

Tüm bu reformları finanse edebilmek, sermayenin, finansal akışın, birikimin ve büyük şirketlerin üretken olmayan faaliyetlerinin vergilendirilmesi ile mümkün olabilir. Kıtasal çapta gerçek bir alternatif ancak en geniş çapta siyasal ve toplumsal güçlerin mücadelesi ile bir Avrupa konferansının düzenlenerek kamu borcunun yeniden yapılandırılması ile mümkün olabilir.

Alternatif bir siyasetin kısa engebesiz, dolambaçsız yolları yok. Yeni örgütlenmeler kurabilmek için sol bugün de 20. yüzyılda olduğu gibi aynı araçlara ihtiyaç duyuyor: İşyerlerinde varlık sağlayabilen örgütlenmeler; en bölünmüş olduğu bu dönemde işçi sınıfının ve altsınıfların mücadelelerini birleştirmeyi hedefleyen formlar, yoksulluk ve toplumsal dışlanmanın yarattığı sorunlara hızlı yanıt verebilecek yerel yapılanmalar. İşçi hareketinin geçmiş dönemlerde deneyimlenmiş direniş ve dayanışma pratiklerini yeniden hatırlamak da sola yarar sağlayacaktır.

Yeni öncelikler de tanımlanmalı, özellikle cinsiyet eşitliği ve genç üyelerin siyasal eğitimi konusunda. Demokrasinin teknokratik organizmalar tarafından rehin alındığı bir dönemde böyle bir çabaya toplumsal mücadelelerin gelişimi ve sıradan militanlığın, parti üyeliğinin cesaretlendirilmesi rehber olabilir.

Radikal solun tarihin akışını değiştirme hedefiyle alabileceği inisiyatifler konusunda önünde tek bir yol var: Maastricht Anlaşmasının yürürlüğe koyduğu politikalara karşı kitlesel bir muhalefeti örgütleyebilme kapasitesine sahip yeni bir toplumsal blok oluşturabilmek ve bu şekilde bugünün Avrupa’sında baskın olan ekonomik yönelimi kökünden değiştirebilmek. II. Dünya Savaşının bitiminden beri patika hiç bu kadar sarp olmamıştı.

Tags Turkish

Journalism

1989 sonrasında Avrupa radikal solu-1

Post author By Enrico Campo
Post date May 12, 2024

1989’da Berlin duvarının yıkılışı, Avrupa’nın siyasi atmosferini derinden değiştirdi. Yapısal siyasi altüst oluşlar ve büyük ekonomik dönüşümlerle yürütülen kapitalist restorasyonun, küresel çapta toplumsal yankıları oldu. Avrupa’da, antikapitalist güçlerin etki alanı engellenemez şekilde daraldı: Toplumsal mücadeleleri örgütleme ve yönlendirme becerileri gittikçe zayıfladı ve sol 1968 sonrası birçok ulusal kültür içerisinde önemli yer tutan ideolojik hegemonyasını kaybetti.

Bu gerileme kendisini seçim arenasında da gösterdi. 1980’lerden itibaren Avrokomünizm etrafında birleşen partiler de Moskova ile yakın bağları olan siyasetlerde ciddi oranda destek kaybettiler ve SSCB’nin çöküşüyle de hakiki bir enkaza dönüştüler.

Ardından bir yeniden yapılanma süreci başladı ve mevcut durumdaki antikapitalist unsurlar etrafında şekillenen yeni siyasi oluşumlar ortaya çıktı. Bu da soldaki geleneksel yapıların kendilerini önceki on yılda gelişen ekoloji, feminizm ve barış hareketlerine açılmasına sebep oldu. İspanya’da 1986’da kurulan Izuierda Unida bu dönüşümün öncüsü oldu. Benzer inisiyatifler, 1991’de Komünist Yeniden Kuruluş Partisi ve Synaspismos’un kurulması ile İtalya ve Yunanistan’da da meydana geldi. Başka ülkelerde bu dönüşüm, Berlin duvarının çöküşünden öncesine dayanan partilerin kendilerini yenileme çabası olarak (kimilerinde yalnızca görüntü olsa da) ortaya çıktı: Doğu Almanya Cumhuriyeti’nde 1949 yılından beri iktidarda olan Sosyalist Birlik Partisi, adını Demokratik Sosyalizm Partisi olarak değiştirdi.

Sosyal demokrasiden

kalanların dönüşümü

Bu yeni partiler, adını değiştirmemiş olanları ile birlikte ulusal düzeyde siyasal bir varlık kazanmayı başardılar. Toplumsal hareketler ve ilerici sendikal güçlerle birlikte, AB’ye yeni üye ülkelere sıkı parasal sınırlamalar öngören1993 tarihli Maastricht Antlaşmasının getirdiği neoliberal politikalara karşı gelişen direnişin içerisinde var oldular. 1994 yılında Avrupa Parlamentosunda Avrupa Sol Birliği ismiyle grup kurdular.

1990’ların ortalarında, ülkelerindeki hükümetlere (İtalya’da Berlusconi, Fransa’da Juppé, İspanya’da Gonzalez ve Aznar) dönük grevler ve kitlesel eylemlerin yarattığı coşku, radikal sol içerisindeki bazı güçlere mütevazı seçim zaferleri dahi kazandırdı. Izquierda Unida 1994 AP seçimlerinde %13,4, İtalyan Komünist Yeniden Kuruluş Partisi 1996 genel seçimlerinde %8,5 ve Fransız Komünist Partisi de parlamento seçimlerinde yaklaşık %10 oy aldı.

Yeni yüzyılın şafağında, neoliberal küreselleşmeye karşı siyasal olarak heterojen denebilecek dev bir mücadele dalgası tüm dünyaya yayılıyordu. G8 ve IMF zirvelerindeki kitlesel protestolar, 2001 yılında Brezilya’da kurulan Dünya Sosyal Formu ile birlikte, egemen siyasete alternatifin geniş çaplı tartışılmasını cesaretlendirdi.

Diğer yandan, İngiltere’de Tony Blair’in yakaladığı çıkış, Sosyalist Enternasyonal’in ideoloji ve programından radikal bir çıkışın kapısını açtı. Farklı şekillerde birçok Avrupa ülkesinin desteklediği; Blair’in “Üçüncü Yolu” neoliberal düsturun “yeniye” dair üzerine içi boş övgülerle üzeri kapatılmaya çalışılan pasif bir kabulünden başka bir şey değildi.

Avrupa’da, sosyal refah döneminden kalan tüm parçalar bir bir dökülüyordu, emeklilik sistemine saldırılar, yeni bir büyük çaplı özelleştirme dönemi, eğitimin piyasalaştırılması, AR-GE fonlarının kesilmesi ve etkili sınai politikaların eksikliği. Benzer siyasi tercihler Doğu Avrupa’yı da etkisi altına almıştı.

Ekonomi yönetimi açısından, dönemin iktidardaki sosyal demokrat ve muhafazakâr partilerin politikaları arasında çok minimal farklar vardı. Öyle ki birçok örnekte, özellikle de sendikaların kendilerine daha dostça yaklaşılacağına dair eski kuruntularından kaynaklı kabullenişleriyle, sosyal demokrat ya da merkez sol hükümetler neoliberal projeyi yürütmekte çok daha başarılı oldular. Dış politikalarındaki yönelimleri de geçmişle benzer bir kopuşu içeriyordu (NATO’nun Kosova’yı bombalaması, Irak savaşı ve Afganistan’a askeri müdahalede görüldüğü üzere).

İktidar dönemindeki hatalar

Sosyalist partiler ekoloji sorununu çoğu zaman bir ilke olarak benimsese de neredeyse hiçbir zaman çevreyi ilgilendiren önemli sorunları çözmek için etkili yasalar çıkarmadılar. Bunda Yeşil Partilerin çoğunun ılımlı bir çizgiye gelerek, müttefik seçerken sağ-sol ayırmayı bıraktığı, post-ideolojik yönelimleri ve mevcut üretim biçimiyle mücadeleden vazgeçmeleri de etkili oldu.

Avrupa sosyal demokrasisindeki, kapitalizmin ve neoliberalizmin tüm ilkelerine şerhsiz itaati içeren bu değişim, 1989 yılının yalnızca komünistleri değil tüm ilerici güçleri sarstığını gösterdi. Sosyal demokratlar, II. Dünya Savaşı sonrasındaki karakteristik özellikleri olan reformculuğu, ekonomiye devlet müdahalesini terk etmişti.

Tüm bu köklü değişikliklere rağmen, Avrupa radikal solu içerisindeki birçok parti sosyal demokrat güçlerle ittifak yaptı. Neoliberal rüzgârın, hükümetleri sosyalist bir çizgiye itecek kitlesel toplumsal hareketlerin yokluğunda itirazsız esişi radikal sol partiler açısından olumsuz bir sonuç doğurdu. Antikapitalist sol, en temel ekonomik prensipleri sarsacak herhangi bir toplumsal kazanç elde edemedi; tüm kazanımları dönemsel, zayıf ve hafifletici niteliklerde oldu. Çoğu kez, sıtmaya razı gelerek, uzlaşmayacaklarını vaat ettikleri ekonomik önlemleri desteklemek zorunda kaldılar. Yine de seçim sonuçları her yerde felaket oldu. 2007 başkanlık seçiminde Fransız komünistler yüzde 2’den az oy aldılar, bir sonraki yıl Izquierda Unida yüzde 3,8 ile dibi gördü. İtalya’da komünistler, yüzde 3,1 oy olarak cumhuriyet tarihinde ilk kez parlamentoya giremedi.

İkinci bölüm haftaya.

Tags Turkish

Journalism

Ömrünün son yıllarında Marx

Post author By Enrico Campo
Post date May 5, 2024

Karl Marx’ın 206. doğum gününü kutlarken, Jacobin’in yazarımız Marcello Musto ile Marx’ın Son Yılları kitabı üzerine yaptığı röportajın bir kısmını okurlarımız için derledik.

Nicolas Allen: Kitabınızda yazdığınız, daha çok ömrünün son üç yılını ifade eden “geç dönem Marx” Marksistlerin çok üzerinde durduğu bir dönem değil. Marx’ın ömrünün son yıllarında önemli herhangi bir yapıt yayınlamamış olmasından bağımsız olarak, sizce bu dönem neden görece daha az ilgi çekiyor?

Marcello Musto: Marx hakkında bugüne kadarki hiçbir entelektüel biyografi hayatının son on yılına pek fazla dikkat çekmez, 1872’de Enternasyonal neticelendikten sonra yaptıklarına dair birkaç sayfadan fazla yazan yoktur.

Bu yazarların hepsi, kitaplarının bu çok kısa bölümlerine, jenerik bir “Son on yıl” başlığı atarlar ki bu tesadüf değildir. Marx’a dair biyografik eserlerini iki dünya savaşı arasında, sınırlı sayıda basılmamış elyazmalarına erişimi olan Franz Mehring, Karl Vorlander ve David Riazanov’un bu döneme dair sınırlı ilgisini anlayabilmekle birlikte, bu sarsıcı dönemden sonra yazılmış eserler açısından biraz daha kompleks bir mesele.

Marx’ın en bilinen iki eseri –1844 Elyazmaları ve Alman İdeolojisi– de tamamlanmamış olmakla birlikte ancak 1932’de basılmış ve 1940’ların ikinci yarısında dolaşıma girmiştir. Nazizmin barbarlıklarının yol açtığı derin ıstırap, varoluşçuluk gibi felsefelerin popülerlik kazandığı bir atmosferi yaratan II. Dünya Savaşı, bir anlamda toplumda bireyin varoluş koşullarını konu eden yapıtların büyük önem kazanmasına sebep olduğundan, Marx’ın yabancılaşma ve türsel varlık gibi felsefi fikirlerine yönelik ilgi de arttı. Marx hakkında bu dönemde yazılan biyografiler, zamanın ruhunu yansıtarak Marx’ın erken dönemine gereksiz bir ağırlık veriyordu. 1960 ve 70’lerde Marx’ın fikrini bütünsel anlamda tanıtmayı amaç edinen kitaplar büyük çoğunlukla Marx’ın daha 30 yaşında olduğu, Komünist Manifesto’nun yazıldığı 1843-48 yıllarına odaklanıyor.

Bu bağlamda, yalnızca geç dönem Marx değil, Kapital’in kendisi de aslında önem sırasında geri plana atılıyor. Parisli Marksistlerin, Marx’ın başyapıtı ve on yıllarca süren çalışmasının meyvesi olan Kapital’i umursamayıp 1844 Elyazmaları’nın gizemli havasından ve tamamlanmamış olmasından nasıl büyülendiklerini, liberal sosyolog Raymond Aron D’une Sainte Famille a l’autre (1969) kitabında mükemmel şekilde tasvir ediyor.

Louis Althusser gibi Marx’ın gençliğinin Marksizme dahil edilmemesi gerektiğini savunanların da etkisiyle, “Genç Marx” miti, Marx çalışmaları tarihindeki en temel yanlış anlaşılmalardan biri haline geldi. Marx 1840’ların ilk yarısında önemli gördüğü herhangi bir eser basmadı. Örneğin eğer Marx’ın siyasi fikirlerini anlamak istiyorsak, Alman-Fransız Yıllığı’nda basılan 1844 tarihli dergi makalelerine değil, Enternasyonalde ifade ettiği sorunlara ve yanıtlara bakmamız gerekir. Hatta eğer tamamlanmamış elyazmalarını analiz etmemiz gerekiyorsa, Grundrisse ya da Artı Değer Teorileri, kendisinin 1846’da “farelerin kemirişine terk ettiği” Almanya’da Genç Hegelciliğe yönelik eleştirilerinden çok daha önemlidir. Erken dönem elyazmalarına aşırı anlam yükleme eğilimi Berlin duvarının yıkılışından bu yana değişmedi. Yeni elyazmalarının basılmış olmasına rağmen, güncel biyografik çalışmalar da bu döneme gereğinden fazla atıf yapıyor.

Bu ihmalin bir başka sebebi ise Marx’ın son döneminde yürüttüğü çalışmalarının büyük çoğunluğunun fazla karmaşık gelmesi. Sol Hegelci bir genç öğrenci hakkında yazmak, tek bir dilde yazılmış elyazmalarında ve 1880’lerin başındaki entelektüel heveslerindeki dallanıp budaklanan konulara hâkim olmaya çalışmaktan çok daha kolay ve maalesef bu da Marx’ın katettiği önemli ilerlemelere dair çok daha özenli bir anlayışın önüne geçiyor. Çalışmalarını sürdürmekten vazgeçtiğine ve hayatının son on yılını “ağır bir ıstırap” içerisinde geçirdiğine dair yanlış değerlendirmeler, birçok biyografi yazarı ve akademisyenin, Marx’ın bu dönemde gerçekten ne yaptığını derinlemesine anlayabilmelerinin önüne geçiyor.

Marx’ın geç dönem yazmalarına dair çalışmalar, odağını Avrupai olmayan toplumlara yönelik araştırmalara kaydırdığını ortaya koyuyor. “Batı modeli” dışında da gelişme evreleri olduğunu kabul etmesinden yola çıkarak, Marx’ın yeni bir sayfa açtığını “Avrupamerkezci olmayan bir Marx’a” dönüştüğünü söyleyebilir miyiz? Yoksa bu Marx’ın teorilerinin farklı tarihsel toplumların somut gerçekliğinden sağlamasını yapmadan uygulanamayacağının kendisi tarafından da tasdiki midir?

Marx’ın son dönemindeki araştırmalarında coğrafi konulara dair büyük ilgisinin ardındaki birincil motivasyon, kapitalist üretim biçiminin dinamiklerine dair küresel ölçekte etraflı bir anlayış sunabilme fikri. Kapital birinci cildin ana odağı İngiltere’dir, o yayınlandıktan sonra yazılacak diğer iki cilt için sosyoekonomik araştırmalarını genişletmek ister. Bu sebepten dolayı Marx 1870’te Rusça öğrenmeye karar verir ve sürekli olarak Rusya ve ABD’den kitaplar, istatistikler talep eder. Bu ülkelerdeki ekonomik dönüşümlerin analizinin, kapitalizmin farklı dönem ve bağlamlarda oluşabilecek biçimlerinin anlaşılabilmesi açısından yararlı olduğunu düşünür. Bugünlerde trend haline gelen “Marx ve Avrupamerkezcilik” konusuna dair ikincil kaynaklarda bu son derece kritik mesele görmezden geliniyor.

Marx’ın Avrupalı olmayan toplumlara dair araştırmalarındaki bir başka kritik soru, kapitalizmin komünist toplumun doğuşu açısından mecburi bir önkoşul olup olmadığı ve hangi aşamada uluslararası boyutta geliştirilmesi gerektiğidir. Marx’ın yine son yıllarında öne sürdüğü, tarihi doğrusal olarak okumayan kavrayışlar, farklı ülkeler ve toplumsal bağlamlardaki tarihsel özgünlüklere ve ekonomik siyasi gelişim eşitsizliklerine daha dikkatle bakmaya itti. Marx birbirinden tamamen farklı tarihsel ve coğrafi bağlamlara dair açıklayıcı kategorilere daha şüpheci yaklaşmaya başladı ve “farklı tarihsel bağlamlarda yaşanan birbirine çok benzer olaylar, tamamen ayrı sonuçlar vermiş” diye yazdı. Bu yaklaşım tabii ki Kapital’in bitmemiş ciltlerini tamamlamayı daha da zorlaştırdı ve en önemli eserini tamamlayamayacağını kabul etmek zorunda kaldı. Fakat kesinlikle farklı devrimci fırsatlar açtı.

Bazı yazarların naif yaklaşımlarının aksine, Marx bir anda Avrupamerkezci olduğunu fark edip, siyasi fikirlerini düzeltmek için kendisini yeni konulara yönlendirmedi. Kendi deyimiyle hep “dünya yurttaşı” olageldi, ekonomik ve toplumsal değişiklikleri küresel ölçekte analiz etmeye çalıştı. Kendi çağdaşları gibi o da Avrupa’nın diğer kıtalara nazaran sanayi üretimi ve toplumsal örgütlenme açısından üstünlüğünün farkındaydı fakat bunu hiçbir zaman kalıcı bir faktör ya da mecburi bir şart olarak görmedi. Ve tabii ömrü boyunca da sömürgeciliğe tavizsiz bir düşmanlığı vardı. Tüm bunlar, Marx’ı okumuş birinin rahatlıkla fark edebileceği özellikleri.

Tags Turkish

Journalism

Karl Marx: The Anti-Colonialist in Favor of the Liberation of the Arab People

Post author By Enrico Campo
Post date April 28, 2024

当马克思住在阿尔及尔时，狠狠抨击了法国人的暴力、挑衅和傲慢自大，面对当地阿拉伯人的每一次叛乱，他们都表现出像烧死活人祭摩洛赫神般的残忍。

他写道：“采用迫使阿拉伯人认罪的特殊刑讯方式；当然，这是‘警察’干的（就像英国人在印度所干的那样）。”

马克思：“殖民主义者的目的始终是一个：消灭土著的集体财产，并将其变成自由买卖的对象。”

马克思在马格里布（Maghreb）做了什么？

1882年冬天，马克思在他生命的最后，患上了严重的支气管炎，医生建议他到一个温暖的地方休息一段时间。之所以不考虑直布罗陀，是因为进入那地方需要护照，而马克思作为一名无国籍人士，显然没有护照。德意志帝国漫天大雪，不过即便温暖如春，也禁止马克思入内。同样不可能选择意大利，就像恩格斯说的：“对于正在恢复健康的人来说，首要条件是避免警察找麻烦。”（《马克思恩格斯全集》第35卷，人民出版社1971年，第255页）

保罗·拉法格和恩格斯说服马克思前往阿尔及尔，这座城市在当时是英国人避寒的胜地。据马克思的小女儿艾琳娜后来回忆，促使他进行这次不寻常旅行的首要原因是：完成《资本论》。

马克思乘火车跨越英、法，然后乘船横渡地中海。他在阿尔及尔待了72天，这是他一生中唯一一次在欧洲以外居住。这段时间马克思的健康状况并没有好转。他的痛苦不仅在肉体上。妻子去世之后，马克思非常孤独，为此曾写信告诉恩格斯，他感到“有时犯重忧郁症，像伟大的唐·吉诃德一样”。（同上书，第41页）而且因为糟糕的身体，马克思也没法进行严肃的思考，这种思考在以往总是少不了的。

法国殖民者引入私有财产的影响

许多不利的事件使马克思无法深入了解阿尔及利亚的现实，他也不可能真正研究阿拉伯地区共同所有权的特点——这是一个几年前他非常感兴趣的话题。1879年，马克思在一本研究笔记中摘录了俄国社会学家科瓦列夫斯基的著作《公社土地占有制，其解体的原因、进程和结果》。他希望考察在法国殖民者到来之前与之后，阿尔及利亚的共同所有权的重要性及其变化。马克思从科瓦列夫斯基那里摘抄道：“确立土地私有制，（在法国资产者看来）是政治和社会领域内任何进步的必要条件。把公社所有制‘这种支持人们头脑中的共产主义倾向的形式’（1873年国民议会中的辩论）继续予以保留，无论对殖民地或者对宗主国都是危险的。”接着，他被科氏的如下言论所吸引：“这个政策，法国人从1830年到现在尽管历届政府彼此取代，却始终不渝地奉行着。手段有时改变，目的始终是一个：消灭土著的集体财产，并将其变成自由买卖的对象，从而使这种财产易于最终转到法国殖民者手中。”（《马克思恩格斯全集》第45卷，人民出版社1985年，第315-316页）

至于由左翼共和党人瓦尼埃（Jules Warnier）提出、并于1873年通过的关于阿尔及利亚的立法，马克思支持科瓦列夫斯基的主张，即其唯一目的是“土著居民的土地被欧洲殖民者和投机者剥夺”。厚颜无耻的法国人干脆就是“直接的掠夺”，或者将所有当地人共同使用的荒地转化为“国家财产”。这一过程是为了产生另一个重要结果：消除土著的危险。通过科瓦列夫斯基的话，马克思再次指出：“根据这项法律实行的对阿拉伯人的剥夺，其目的是：（1）保证法国殖民者能够得到尽量多的土地；（2）割断阿拉伯人和土地的自然联系，以摧毁本来就已逐渐瓦解的氏族团体的最后力量，从而消除任何起义的危险。”

马克思评论道，这种土地所有权的私有化不仅为侵略者带来了巨大的经济利益，而且实现了“政治的目的：消灭这个社会的基础”。（同上书，第326-327页）

反思阿拉伯世界

1882年2月，阿尔及尔当地日报《新闻报》上的一篇文章记录了新制度的不公正。理论上，当时任何法国公民即便人在法国，也不影响他可以在阿尔及利亚获得一百多公顷的土地，然后他能以四万法郎的价格将其转售给当地人。平均来说，以二三十法郎买来的每一块土地，都以三百法郎的价格卖出去了。

由于健康状况不佳，马克思没法研究这一问题。然而，在留存下来的16封信件中（其实不止这些，但其它已失佚），我们还是能看到他在地中海南岸做了一些有趣的观察。里面值得关注的是那些谈论穆斯林社会关系的文字。阿拉伯社会的一些特点给马克思留下了深刻印象。他认为：“在真正穆斯林的眼睛里，这类事情，幸运或者倒霉，都不会造成穆罕默德的子女之间的差别。他们在社交中绝对平等——是完全自然的；相反地，他们只是在风俗习惯受到破坏的时候，才意识到这种平等；至于谈到对基督徒的仇恨及最后战胜这些异教徒的希望，那么他们的政治家正当地把这种绝对平等感，把这种平等的实际存在（不是在财产或地位上，而是在人格方面）看作是支持这种仇恨并且不放弃这种希望的保证。（然而没有革命运动，他们什么也得不到。）”（《马克思恩格斯全集》第35卷，人民出版社1971年，第302页）

在给恩格斯的一封信中，马克思抨击了欧洲人一如既往的暴力与挑衅，尤其是他们“那种无耻的傲慢自大和烧死活人祭摩洛赫神般的残忍”。他强调，在这方面“英国人和荷兰人要超过法国人”。马克思还向恩格斯述说着在阿尔及尔的经历，其中有一位叫费默的法官，他经常能碰见：“顺便说一下，费默在谈话中还对我讲，在他任民事法官期间，采用（而且这是作为一种‘常规’）迫使阿拉伯人认罪的特殊刑讯方式；当然，这是‘警察’干的（就像英国人在印度所干的那样）；法官则装作对所有这一切毫无所知。另一方面，据他说，假如有一伙阿拉伯人主要是为抢劫而杀了人，后来真正的罪犯被查了出来，抓到了，判了罪并且处死了，可是殖民主义者的受害的家庭对这样偿命也并不感到满足。它要求再多‘斩首’几个，至少要多杀半打无辜的阿拉伯人。……欧洲殖民主义者不管是在一个地方定居，或者是由于事务关系在‘劣等种族’中暂时居住，他们通常总是认为自己比漂亮的威廉一世更加神圣不可侵犯。”（同上书，第51-52页）

反对英国在埃及的殖民

几个月后，马克思同样毫不留情地批评了英国在埃及的殖民行径。1882年，由英国军队发动的战争结束了始于1879年的埃及乌拉比起义，使英国得以在埃及建立摄政国。马克思对当时英国的进步人士感到愤怒，因为他们无法维持一种自主的阶级立场，他觉得工人们绝对有必要反对这些关于国家的制度与言论。

当国会议员约瑟夫·考恩（Joseph Cowen）——马克思认为他是“英国议员中最好的一个”——为英国入侵埃及辩护时，马克思坚决反对。

首先，他指责英国政府：“图景真不坏呀！事实上，还有比征服埃及——在一片和平景象中征服——更无耻、更虚伪、更伪善的‘征服’吗！”但是，考恩在1883年1月8日纽卡斯尔的一次演讲中，衷心赞扬这类“英雄业绩”，认为这是“我国军事实力的光辉显示”，他“一想到从大西洋到印度洋的牢固的侵略基地加上从三角洲到开普兰的‘不列颠非洲帝国’的这幅迷人妙景，也垂涎三尺”。这是一种“英式风格”，其特点是为“小家利益”“负责”。马克思总结说，在外交政策方面，考恩是“这些可怜的英国资产者”的典型代表：“在日益加重的对历史使命所负的‘责任’的重荷之下呻吟，而又如此无法反抗这种历史使命！”（同上书，第421-422页）

尽管工具主义怀疑论如今在某些自由主义学界非常流行，但这是站不住脚的，因为马克思对欧洲以外的社会进行了深入调查，并明确反对殖民主义的破坏。

马克思一生密切关注国际政治的重大事件，我们可以从他的著作和信件中看到，在19世纪80年代，他坚决反对英国在印度和埃及的殖民压迫，以及法国在阿尔及利亚的殖民主义。他绝不是以欧洲为中心，绝不是只关注阶级冲突。马克思认为，对新的政治冲突和边缘地域的研究是他持续批判资本主义体系的基础。最重要的是，他始终站在被压迫者一边，反对压迫者。

Tags Chinese

Recent Posts

Recent Comments

Archives

Categories

Archive

Follow

Newsletter

Contact

© Copyright Marcello Musto

Privacy Policy

Design by Smith&Brown